|
Son bilimsel araştırmalara göre, bireylerin büyük bölümü
yeteneklerini küçümsüyor. Aslında sınırsız bir öğrenme
ve yaratıcılık yeteneğine sahipsiniz. İnsan beyninin
bilinen yeteneklerinin yüzde 95'i son yirmi yıl içinde
öğrenildi. Çağdaş zekâ ve beynin doğası üzerine yapılan
araştırmalardan çarpıcı sonuçları biraz inceleyelim.
Çoğumuz geleneksel IQ (Zekâ düzeyi) testine
dayalı bir zekâ kavramıyla büyüdük. IQ testi, Alfred
Binet (1857–1911) tarafından bulundu. Binet'in
psikolojiye çok ilgisi vardı. Özellikle, çocukların
akademik potansiyelinin değerlendirilmesinde kültür ve
sınıf önyargılarının üstesinden gelmek istiyordu.
Geleneksel IQ kavramı, o dönem için devrim sayıldı.
Ancak, günümüzün araştırmaları bu testin iki önemli
zafiyetini ortaya çıkardı. Birincisi, zekânın doğuşta
belirlendiği ve değişmez olduğu. Buzan, Machado,
Wenger gibi araştırmacılar, eğitimle IQ'nun
yükselebileceğini gösterdiler. Nature Dergisi yaptığı
bir araştırmada genlerin IQ'ya yüzde 48'den fazla etkili
olmadığı sonucuna vardı. Yüzde 52'si doğum öncesinin,
çevrenin ve eğitimin bir fonksiyonuydu. Ayrıca bir de EQ
denilen duygusal zekâ kavramı ortaya çıkmıştır. Onu
ileriki yazılarımızda araştırmayı planlıyoruz.
Psikolog Howard Gardner her birimizin en az yedi
ölçülebilir zekâya sahip olduğumuzu belirten çoklu
zekâ teorisini ortaya koydu. Yedi zekâ ve her biri
için bazı dâhi örnekleri şöyle:
1. Mantık-Matematik:
Stephan Hawking, Isaac Newton, Marie Curie
2. Sözel-Edebi:
William Shakespeare, Emily Dickinson, Jorge Luis Borges
3. Mekanik:
Michelangelo, Georgia O'Keeffe, Buckminster Fuller
4. Müzik:
Mozart, George Gerswin, Ella Fitzgerald
5. Beden-Kinestetik:
Morihei Ueshiba, Muhammed Ali, F. M. Alexander
6. İnsanlar arası-Sosyal:
Nelson Mandela, Mahatma Gandhi, Kraliçe I. Elizabeth
7. İç dünyası (kendini bilme):
Viktor Frankl, Thich Nhat Hanh, Rahibe Teresa
Tabi ki bunlar araştıranların sürekli gündeminde olan
isimler ve kendilerine yakın buldukları kişiler arasında
bir değerlendirme yaptıklarından bu isimler arasında
olması gereken ama göremediğimiz isimler hakkında bir
iddiada bulunmaya hakkımız vardır. Yahut akla gelen
diğer isimler de kitabın içeriğinde tamamıyla bulunuyor
olabilir.
Çağdaş psikolojik araştırmalar beyninizin sandığınızdan
çok daha iyi olduğunu ortaya çıkardı. Beyniniz,
herhangi bir süper bilgisayardan daha esnek ve daha
boyutlu. Hayatınız boyunca, her saniye, saniyede
yedi şeyi öğrenebilir ve beyninizde daha çok öğrenecek
yeterli yeri bulabilirsiniz. Beyninizi doğru şekilde
kullanırsanız yaşlandıkça gelişir. Sınırsız sayıda
kromozom bağlantısı yapma kabiliyetine, yani düşünce
durumu potansiyeline sahip. Ve bu özelliğe hiçbir
bilgisayar veya yapay zekâ yaklaşamaz bile.
Yavru ördekler hayatta kalmayı annelerini taklit
ederek öğrenirler. En iyi modelleri seçmek bizi
potansiyelimizin gerçekleşmesine doğru götürür. Örneğin
iyi bir lider olmak istiyorsanız Winston Churchill,
Abraham Lincoln ya da Kraliçe Elizabeth'i inceleyin.
Tabi bu örnekleri geliştirmek de mümkün.
The Book of Genius'ta
(Dâhinin Kitabı) Tony Buzan ve Raymond Keene tarihin en
büyük dâhilerini sıraladılar. Kriterleri şunlardı:
Özgünlük, beceriklilik, konusuna hâkimiyet, ileri
görüşlülüğün evrenselliği, güç ve enerji. Liste
şöyle sıralanıyor.
1.
Leonardo Da Vinci
2.
William Shakespeare
3.
Mısır piramitlerini inşa edenler (!)
4.
Johann Wolfgang von Goethe
5.
Michelangelo
6.
Sir Isaac Newton
7.
Thomas Jefferson
8.
Büyük İskender
9.
Phidias (Atina'nın mimarı)
10.
Albert
Einstein
Zekâ veya akılda görüldüğü gibi en önemli olay
genetiktir, tıpkı her şeyde olduğu gibi. Bunlar da
kişinin istidat ve kabiliyetini belirleyen en önemli
unsurdur. Fakat bir insan eğer dahi olacaksa veya diğer
insanların bir hayli önünde durarak insanlığa bir şeyler
sunacaksa çalışma azminin de bu genetiğin bir yerlerinde
yazılmış olması gerekiyor. Çünkü yukarıda sayılan
kişiler kesinlikle kendini ait olduğunu hissettiği şeye
adamış ve o yolda hayatını adayarak başarıya
ulaşmışlardır.
Ne demiş atalarımız: “İşleyen demir ışıldar.”
Kaynak:
Michael J. Gelb, Leonardo Da Vinci Gibi
Düşünmek
www.humanresourcesfocus.com |
