Çok şükür ülkemizde pek yoktur, ama batı ülkelerinde oldukça yaygın olan alkollü içecekler ve uyuşturucu bağımlılığı ile oldukça fazla uğraşıyorlar. Bu kavramların uzağında olduğumuzdan, işletme dersinde bu konuya gelince olayı anlamamız uzun sürmüştü. Bazıları bunun maneviyat eksikliğinden olduğunu söylüyorlarsa da akıl eksikliği olduğu kesin. Ve bu eksiklik kavramı kişinin maddiyatına ve hayatına da etki ediyor haliyle.

Batı'da şirketler, uyuşturucu kullanıp kullanmadığını anlamak sonucu garantili testlere büyük rağbet gösteriyorlar.

İnşaat şirketi Laing O'Rourke geçen sene yaklaşık 1270 çalışanına uyuşturucu testi yaptırdı. 115 kişi kanlarında uyuşturucu madde tespit edildiği gerekçesiyle işten atıldı. Gelişmiş Batı toplumlarında şirketlerin çalışanların bağımlılıklarını kontrol altına almak için sıkça başvurduğu uyuşturucu testleri, yeni bir de pazar yarattı. Sadece ABD'de şirketlerin yüzde 70'inin bu testlerden kullandığı belirtiliyor.

Hâlbuki bundan beş yıl öncesine kadar, Avrupa ülkelerinde bu tür testler, insan haklarına aykırı kabul edilerek insan sağlığı ve güvenliğini doğrudan ilgilendiren alanlar gibi yalnızca kritik görevlerde çalışan kişiler için yapılıyordu. Ancak bazı personelin düşük iş veriminden şüphelenen şirket yönetimleri, zamanla testleri rutin haline getirmeye başladı. Ancak çalışan cephesinde bu konuda tepkilerin de yoğunluğu artmıyor değil. Çünkü bu durum göz ardı edilmeyecek derecede özel hayata müdahale sayılabilir. Bu nedenle işten atılan bir çalışanın, başka bir işe yerleşmesi ise neredeyse imkânsız.

İngiliz uyuşturucu testi şirketi Drug Aware'in direktörü Chris Evans ise konunun sivil haklar boyutundan ziyade testlerin uygulaması aşamasındaki terslikler ve aksaklıklar hakkında görüş verdi. Bazı şirketlerde toplanan örneklerin değiştirildiğini anlatan Evans, birçok şirketin testleri çalışan verimliliğini ve işe devamı artırmak için yararlı bulduğunu söyledi.

Uyuşturucu testi şirketleri aslında 2000'li yılların başına kadar iki farklı pazara hizmet veriyordu. Medikal ve kriminal olayları inceleyen kuruluşlar, birkaç yıl öncesine kadar sektörün başat müşterisi pozisyonundaydı. Ancak günümüzde onların yerini iş dünyası aldı. İngiltere'de yapılan bir araştırmaya göre şirketlerin yüzde 22'si geçen yıl çalışanlarına uyuşturucu ve alkol testi yaptırdı. Yüzde 9'luk oran da bu uygulamaya geçmeyi planladığını açıkladı. Rapora göre test sonuçları çalışanların yüzde 31'inin alkol yüzde 15'inin ise uyuşturucu bağımlısı olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmalar yalnızca 2006 yılında İngiltere'deki çalışanlarının yüzde 10'nun bir veya birkaç kez uyuşturucu kullandığını gösteriyor.

Uyuşturucu kullanımının profesyonel hayata yansıması ise kişinin kariyerini noktalamasına neden olacak kadar ciddi sonuçlar doğuruyor. 2004 yılında uyuşturucu kullanan çalışanlar üzerinde yapılan bir araştırma, madde bağımlılığının kötü performans, üretkenlikte azalma ve işe gelmemeye sebep olduğunu kanıtlamış. İşverenin bu konuya toleransı ise yok denecek kadar az. Ancak, çalışanlarını tedavi sürecinde destekleyen şirketler de var.

İngiltere'nin en büyük uyuşturucu test şirketi Concateno'nun yöneticisi Fiona Begley'e göre pazarın büyümesi sevindirici olduğu kadar korkutucu da. Çünkü birçok çalışanının mutsuz iş yaşamından uzaklaşmak için başvurduğu bu yöntem, sonunda ölüme kadar gidiyor. Teknolojinin gelişmesiyle beraber testlerin çok daha kolay uygulandığını anlatan Begley, neticenin beş dakika içinde alınarak hangi maddenin kullanıldığının tespit edilebildiğini söylüyor.

Ama burada övünülecek olan teknolojiyle testlerin ne kadar basit yapılabildiği değil, uyuşturucu kullanımının azaltılmasıdır. İyi ki bu tip sorunlar bizde çok az. Temennimiz, bunun artmaması ve teknolojiyi bu konuda ne kadar güzel kullandığımızla ilgili sevinç yaratmamasıdır.