STRES; bireyin fizik ve sosyal çevredeki uyumsuz koşullar nedeni ile bedensel ve psikolojik sınırların ötesinde harcadığı gayrettir. Başka bir deyişle, stres hayatımızın vazgeçilmez bir parçasıdır. Stres, dinlenmesi gereken bir habercidir. Sıfır stres ölümdür. Düşük seviyede bir stres, yani olumlu sayılan bir stres insanların en iyi performanslarını gösterebilmelerine yardımcı olur. Örneğin, bir sınav ya da atletik bir yarışma.

Yüksek seviyede stres durumunda, insanlar kaza yapma eğiliminde olurlar. Stres sözcüğü Latince “Estrictia” dan gelmektedir. 17. yüzyılda “felaket, bela, musibet, dert, keder, elem” gibi anlamlarda kullanılmıştır. Modern toplumun hastalığı olarak nitelendirilmektedir ve günlük hayatımızda şahit olduğumuz iddialar, yorumlar, anlaşmazlıklar, çatışmalar stresi yaşamamıza neden olur. Çözümlenmeden baskılanan stres ileri dönemde büyümüş olarak yeniden ortaya çıkar.

Bilginler, stresin kaynağını hazımsızlığa, kendi isteklerinin olmasını fazlasıyla istemeye ve olan biteni anlayamamaya, daha doğrusu, geniş bakamamaya bağlarlar.

Stresin belirtileri…

Fiziksel, Duygusal, Zihinsel, Sosyal olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır.

Fiziksel Belirtiler;

Baş ağrısı

Düzensiz uyku

Sırt ağrıları

Çene kasılması

Diş gıcırdatma

Kabızlık

İshal

Kolit

Döküntü

Kas ağrısı

Hazımsızlık

Ülser

Tansiyon

Kalp krizi

Aşırı terleme

Yorgunluk

Enerji kaybı

İştahta artma veya azalma

Kazalarda artış

Duygusal Belirtiler;

Kaygı ve endişe

Depresyon veya çabuk ağlama

Ruhsal durumun hızlı ve sürekli değişmesi

Asabilik-gerginlik

Özgüven azalması ve güvensizlik hissi

Aşırı hassasiyet veya kolay kırılabilirlik

Öfke patlamaları

Saldırganlık veya düşmanlık

Duygusal olarak tükendiğini hissetme

Zihinsel Belirtiler;

Konsantrasyon sağlamada güçlük

Karar vermede güçlük

Unutkanlık

Zihin karışıklığı

Hafızada karışıklık

Aşırı derecede hayal kurma

Tek bir fikir veya düşünceyle meşgul olma

Mizah anlayışı kaybı

Düşük verimlilik

İş kalitesinde düşüş

Hatalarda artış

Muhakemede zayıflama

Sosyal Belirtiler;

İnsanlara karşı güvensizlik

Başkalarını suçlamak

Randevulara gitmemek (ya da çok kısa süre kala iptal etmek)

İnsanlarda hata bulmaya çalışmak ve sözle rencide etmek

Haddinden fazla savunmacı tutum

Birçok kişiye birden küs olmak

Strese yol açan faktörler…

Bireyin kendisi ile ilgili stres kaynakları

Bireyin iş çevresinin yarattığı stres kaynakları

Bireyin yaşadığı genel çevre ortamının oluşturduğu stres kaynakları

İş dışı olan ancak bireyi işyerinde de etkileyen stres kaynakları

Yeni bir çocuğun doğumu

Taşınma

Ölüm, hastalık, evlilik, boşanma…

Şiddetli geçimsizlik

Beklenmedik bir harcama yapılma durumunda kalınması

Kişinin düzenli hayat yaşayamaması

Daha önce uğraşılan bir hobiden vazgeçilmesi

Bireyi işinde etkileyen stres kaynakları…

Yeni işe giriş adaptasyon

Yöneticiler

Diğer birimler

Hasta ve hasta yakınları

Çalışma arkadaşları

Teknik arızalar

Belirsizlik

Stresle başa çıkmak ve yaşam kalitesini artırmak amacıyla, durumu ya da duruma verilen tepkileri değiştirmeye “stres yönetimi” denir. Stresle başa çıkmada kullanılan yöntemlerin ortak yönü; hemen hemen tümünün kişisel alışkanlıklar ile fiziksel, psikolojik ve davranışsal yapıların kontrol altına alınmasını öngörmeleridir.

Bireysel olarak stresle başa çıkmada kullanabileceklerimiz…

Bedensel hareketler

Solunum egzersizi

Meditasyon

Gevşeme (relaxation)

Beslenme ve diyet

Toplumsal veya bireysel destek alma

Sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere katılma

Dua ve ibadet

Masaj

Zaman yönetimi

Olumlu hayal kurmak

Pozitif düşünmek

Dışadönük olmak 

Stres yönetiminde; 

D- Değiştir

K- Kabul et

B- Boşver

Y- Yaşam tarzını yönet modeli varır.

Stres yönetimi, son safhada “Yaşam Tarzı Yönetimi”dir. Stresi yönetmeye karar vermek demek, bireyin duygusal, fiziksel ve ruhsal yaşam kalitesini yükseltmeye karar vermesi demektir. 

İmkânınız varsa, içinde bulunduğunuz olumsuz durumu değiştirmektir. Kontrol edemeyeceğiniz durumlarla karşılaşabilirsiniz. Bu adımda, kontrol edemeyeceğimiz koşulları öfkelenmeden kabul etmeyi ve pozitif yaklaşımınızı kaybetmemeyi öğrenmelisiniz. Boş vermek duygusal, zihinsel ve ruhsal açıdan işe yarayan güçlü bir yöntemdir. Değiştiremeyeceğiniz durumları kontrol etmeye çalışmak bizi kontrol saplantısına götürür. Bu durumda strese sebep olur. Bu adımda egzersiz, diyet, rahatlama ve duygusal destek yoluyla, gelecekte stres oluşturabilecek unsurla bu günden mücadele etmeyi sağlar.