Fecr ve Şafak Hadiseleri

 
 
 

Namaz Vakitleri Cedveli’nde önünde “Yıldız  İşareti (*)” bulunan  İmsak ve Yatsı vakitleri ile alakalı kısa açıklamayı aşağıda arz ediyoruz. 

İslam astronomları yazdıkları,  “Hey’et” veya  “Kozmografya” denilen,  “Astronomi” kitablarında, ilmî ve astronomik ifadelerle bu konuyu, yani arzı 47 derece 33 dakikanın kuzeyinde  olan şehirlerle alâkalı fecr ve şafak hadiselerini, gayet açık bir şekilde bildirmişlerdir. Bu şehirlere “Kuzey Arzında Bulunan  Şehirler” de denilir. Avrupa’nın, Rusya’nın, Kanada’nın veya Amerika’nın kuzey arzında bulunan  şehirler, bu kapsam içinde mütalâa edilir.  İslam Hey’et şinâsânı (Yani, İslâm Astronomları), kuzey arzlarında bulunan şehirlerdeki namaz vakitleri ile ilgili açıklamaları kitablarında geniş bir şekilde yapmışlardır. Meselâ:  Kıymetli islâm astronomu olan Ahmed Ziyâ bey, (İlm-i hey’et) kitâbında diyor ki: (Kutba yaklaştıkça, sabah ve yatsı namazlarının vakitlerinin başlangıcı, yani fecr (İmsâk) ve şafak  (Yatsı) vakitleri, güneşin doğma ve batma vakitlerinden uzaklaşır. Yani sabah ve yatsı namazlarının ilk vakitleri, birbirine yaklaşır. Her memleketin namaz vakitleri, hatt-ı  üstüvâdan [Ekvatordan] uzaklığına, yani arz derecesine  [Enlem=Latitude]  ve güneşin  meyline,  [Declination] yani ay ve günlere göre değişir.) Arz dereceleri, (90 - meyl) den fazla  olan yerlerde gece ve gündüz hiç olmaz. Arz derecesinin temâmîsi (90 dereceye tamamlayanı,  yani tümleri) (meyl + 19) dan küçük ise, yani arz dereceleri ile meyl-i şems toplamı (90–19=71)  veya daha ziyade olan zamanlarda, diğer bir ifadeyle güneşin meylinin, beş dereceden ziyade olduğu yaz aylarında, şafak gayb olmadan, fecr başlar. 

Yine, islâm astronomu olan Hasib bey, (Kozmografya) kitabında diyor ki, “(Arzı (enlemi)  66o   33' ‘dan ziyade  (fazla) olan mahallerde  (yerlerde), gecesiz gündüzler ve gündüzsüz  geceler olur. Bu 66o    33' olan arz  (enlem) dairesinin ekvator tarafına doğru 19o  uzakta ve  paralel olarak bir daire çizilirse, arz  (enlem) dereceleri bu iki daire arasında olan yerlerde  Fecr ve Şafak hadiseleri olur. Arz derecelerinin temâmîleri,  (90 dereceye tamamlayanı, yani  tümleri)  (meyl + 19) dan az olan yerlerde, ya’nî arz dereceleri ile meyl-i şems toplamı 90- 19=71 veyâ dahâ ziyâde olduğu yerlerde ve zemânlarda, şafak gayb olmadan fecr başlar).”

(66o 33' - 19o   00' = 47o    33' olduğundan, arzı 47o 33' dan ziyade olan mahallerde  şafak gayb  olmadan “Güneşin battığı yerdeki kırmızılık gayb olmadan”, fecr başlamaktadır.) 

Bu ifadelerden anlaşılacağı üzere, arzı 47o   33' dan 66o 33' ya kadar (66o 33' dahil)  mahallerde fecr ve şafak hadiseleri olur. Bu iki arz (enlem) dairesi arasındaki bant içinde kalan  şehirler için, 22 Haziranın evvel ve sonrasına rastlıyan günlerde, yani yaz aylarında,  şafak  kaybolmadan (güneşin battığı yerdeki kırmızılık kaybolmadan), fecr başladığından, imsak ve yatsı  vakitleri başlamaz (yani gece karanlığı olmaz). Ehl-i Sünnet alimleri tarafından,  “Bu vakitlerin  başlamadığı zamanlarda, vakitlerinin olduğu en son günün vakitlerinde kılmak iyi olur.” buyurulduğundan, bu vakitlerin önlerine “Yıldız  İşareti” koyulup, Namaz Vakti Cedveli’nin, böyle  olan  şehirler için, alt kısmına da “Yıldız  İşareti” taşınarak, yanına  “İmsak ve yatsı vakitleri, imsakin olduğu en son günün vakitleridir.” ifadesi yazılmıştır. 

Burada, önünde “Yıldız İşareti” bulunan imsak ve yatsı vakitlerine ait olan günlerin sayısı,  bir mahallin arzı 47o   33' dan ne kadar büyükse, yani kutba doğru yaklaştığı nisbette, bununla orantılı olarak o kadar fazla olur, yani gün sayısı da 22 Haziran evveli ve sonrasında o kadar fazla  olur. Bir mahalde imsak vakti yoksa, yatsı vakti de yoktur; yani imsak vakti teşekkül etmiyorsa,  yatsı vakti de olmuyor demektir. Böyle zamanlarda imsakin olduğu en son günün vakti ile o günkü  yatsı vakti, tekrar imsak vakti teşekkül edinceye kadar aynen kullanılır. 

“İmsak Vakti” girmeyen günlerde, aynen yazılarak ve önüne “Yıldız  İşareti” konularak bildirilen vakit, imsak vaktidir ve imsak vakti olarak uygulanır ve diğer günlerdeki imsak vakitleri  gibidir. Aynı şekilde “Yatsı” vakti de, diğer günlerdeki yatsı vakti gibidir. 

Kaynak;http://www.namazvakti.com/Main.php?cityID=20582

 

 

 
 
İstanbul - 26. 06. 2009
http://sufizmveinsan.com