Arapça
tefsir yapmak özellik arz eden bir nitelik, ama Kur’anı
yorumlamak ise apayrı bir vasıftır. Tamamen
bir ulusa indiğini düşünmek de bir yanılgıdır.
Kur’anı
sadece tefsir edildiği şekliyle kabul etmek, hiçbir zaman
bireyi düze çıkarmaz. Bu zihniyet egemen oldukça-ki hala büyük
ölçüde egemendir- evrensellikten bahsetmek gerekmez. Bu şartlanma
bilginin ışığında kaybolmaya mahkumdur.
Buğün insana ait mevcut projelerin çöküşü veya tıkanması
onunla irtibatın kesilmesine dayanmaktadır.
Zira kur’an bir rehber ve yol göstericidir.
Toplumsal yaklaşımlarımızdan biri de her hatayı saklamaktır.Hatta
hatanın kusurlarını birilerinini üstüne atmak ve her hata
ile ilgil suçlular bulmak, maalesef içgüdüsel bir yaklaşım
haline geliyor. Korkarak, saklayarak veya başkalarını
bilmezlikle suçlayarak öğrenme fırsatını kaçırıyoruz.
Bu çok önemli vurgulama Kur’anı anlamada ilk planda göze
çarpıyor. Gerçek olan onun
ne vermek istediğini saptamaktır.
Kur’anda
“ Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla” anlamına gelen
“ Bismillahirrahmanirrahim” cümlesinin adıdır Besmele
Arapça’da Besmele, menhût bir isim veya mastardır.”
Allah’ın adını anmak” anlamındaki tesmiye de Besmele
yerine kullanılır. Türkçe’de
“Besmele çekmek”, “B’ismillah demek” deyimleri
Besmele’yi okumak
anlamına gelir.
“Eûzü Besmele” ise, “kovulmuş şeytanın şerrinden
Allah’a sığınırım” anlamındaki “ euzü billahi mineşşeytanirracim”cümlesiyle
Besmele’nin ortak adıdır.
Çeşitli
dinlerde Besmele’ye tekabül eden kelime ve tabirler vardır.
Hinduizm’de “om” lafzı, bir tür Besmele gibi kullanılmıştır.
Bu lafız önceleri tanrı Brahma’nın bir sembolü iken
sonradan Brahma,Vişnu ve Şiva’yı ihtiva eden mistik bir
tefekkür ve duyuş haline getirilmiş,bir nevi Besmele gibi
kabul edilmiştir.
Yahudilik’te tanrı adı olan “Yahve” kelimesinin boş
yere ağza alınması yasaklandığı için ( Çıkış, 20/7;
Tesniye, 33/5) Besmele karşılığı olan”ba-şem Yahve “(
Yahve’nin adıyla) ifadesi sadece “ba-şem” şeklinde
kullanılmıştır.Eski Ahid’de yer alan,”Rabbin ismiyle
onları kıracağım”
( Mezmurlar, 118/11,12) ve “Rabbin ismiyle gelen mübarek olsun” ( Mezmurlar,
118/26 ) tarzındaki ifadeler de Besmele ’yi andırmaktadır.
Hıristiyanlık’ta ise, Besmele’ ye karşılık olabilecek
ifade,”
Baba, oğul,ve kutsal ruh adıyla” cümlesidir ki, bütün dinî
davranışların vazgeçilmez temel unsuru kabul edilmiştir.
Nitekim İncil’in telakkisine göre, Hz. İsa,havarilerini “
Baba, oğul ve kutsal ruh adına “milletleri vaftiz etmekle görevlendirmiştir.
.( Matta, 28/19
Hıristiyanlar,
Hz. İsa’yı da ilah kabul ettikleri için teslis formülü
yerine sadece “Rab İsa’nın adıyla” ifadesini
kullanmaktadırlar.
(devamı var)
Ahmet
F.YÜKSEL
Not:
25.12.2000 Akşam Gazetesi
