-Beslenme
reflekslerinin
(Çiğneme
,kusma,
öksürme
esneme ,
yutkunma
kontrolü
solunum
kontrolü
;
-Göz
bebeklerinin
daralması
ve
hareketleri
-Eşitsel
ve
görsel
refleks
kontrolleri
-Dengenın
korunması
-İstemlı
hareketlerın
yapılması
-Vücudun
yer
çekımıne
karşı
dik
kapılmasının
kontrolü
-Dengenın
sağlanması
Beyın
sapı 4
kısımda
incelenmektedir
:
1. Arka
bölüm (Medülla
oblongata)
Hayatı
kontrol
merkezleri
buradadır.Solunum
dolaşım
kan
basıncı,işitme
,tat
alma
,boyun
ve yüz
kaslarının
kontrol
ederek
dengeyi
sağlama
bu
bölümden
kontrol
edilir.Bu
bölümün
arızasında
ölüm
gerçekleşir.
2.Beyın
sapı ön
üst
bölümü
(Pons )
.Ponsun
ön
bölümü
beyıncık
ile
ilgili
hareket
ve
duyuların
geçişi
ile arka
bölüm
ise
solunum
tat alma
ve uyku
düzenı
ile
ilgilidir.
3.Beyın
sapının
3.
bölümü
(Orta
beyin-mezensefalon
)en üst
bölümdedir
ve aynı
zamanda
beynin
en alt
kısmında
yer
almaktadır.Motor
sistemının
tüm
bileşenleri
beyın ,beyın
çekırdeklerı
ve beyın
yarı
küreleri
arasında
önemli
bağlantıları
bu kısım
yapar.Orta
beyın
bır çok
sinir
çekırdeği
içermektedir.Bunların
arasında
isteğe
bağlı
hareketleri
düzenleyen
ve beyın
çekırdeklerının
önemi
girdilerinı
sağlayan
merkez
vardır.Bu
bölümün
arızasında
parkınson
hastalığı
ortaya
çıkmaktadır.Görme
ve duyma
ile
ilgili
çekırdeklerı
de yıne
orta
beyın
içermektedir
ve aynı
zamanda
gözün
kas
kontrolleride
bu
kısımdadır.
4.Beyın
sapı
merkezi
(Retiküler
formasyon
) beyin
sapının
diğer 3
kısmı
ile olan
bağlantıları
ve
aşağıda
omirilikten
yukarıda
talamustan
gelen
liflerın
ortak
olarak
toplandığı
bir
alandır
. Bu
alanda
hareket
postür
ağrı tüm
otonom
fonksiyonlar
ve
uyanıklık
seviyesi
ile
ilgili
bilgiler
vardır.Bu
bölüm
davranışların
koordınasyonunda
önemlidir.Yutma,
kusma
,solunumun
başlamas,ı
düzenlenmesi
,öksürük,
hıçkırık,
hapşırma,
kalp
damar
sistemi
ile
basınç
ayarlayan
tüm
refleksler
,beynın
az
kanlanması
ve az
oksıjen
gitmesine
tüm
yanıtlari
bu kısım
sağlamaktadır.Çizgili
kasların
aktivesini
iç
organlardakı
tüm
çalışma
ayarlarını
hormon
sistemlerini
uyku
–uyanıklık
ritimi
ve
bilinç
düzeyını
etkelemektedir.
Sadece
motor
sistemleri
değil
duyu
sistemlerini
ve
bilinçlilik
durumunu
hatta
tüm
vücut
aktivesini
etkılemektedir
ve temel
olarak
beyın
sapının
arızalandiği
durumlar
birbirini
etkılemekte
birinde
meydana
gelen
arıza
çok az
bir
dönem
diğerleri
tarafından
telafi
edilmeye
çalışmakta
ancak
sonuçta
beyın
sapının
tamamı
sonrada
diğer
organlar
bundan
etkılenmektedir
ve temel
olarak
gözlenen
sorunlar
:
-
solunum
kapasitesinin
azalması
besın ve
su yutma
problemlerı
- çevresnın
algılanması
ve
organızasyonda
zorluk
- denge
ve
hareket
sorunları
- Baş
dönmesi
,bulantı
ve uyku
bozuklukları
olarak
sıralanabilir.
Sistemlerın
ileri
dönemde
bozulmasını
takıben
beyın
sapı
arka
bölümü (medülla
oblangatanın
ciddi
sorunlarında
problemın
olduğu
tarafta
felç
göz
bebeklerınde
genişleme
komahalı
anormal
solumun
dengesiz
yürüyüş
hareket
kontrollerınde
yetersizlik
ve
inatçı
oksürük
meydana
gelmektedir.Beyın
sapı ön
bölümünün
ileri
dönem
arizalarında
ise
solunum
bozuklukları
anormal
çırpınma
hareketleri
yarı göz
bebeklerınde
daralma
gelmektedir.Orta
beyın
yanı
mezensefalon
bozukluğunda
ise göz
kapağı
düşüklülüğü
bilinç
kaybı
anormal
çırpınma
hareketleri
fazla
soluma
göz
hareketlerınde
bozulma
ve göz
kas
hareketlerınde
istemsizlik
görülmektedir.
Kafa
çiftleri
toplanmda
12
adettır
:
1.kranyal
sinir:
N.
Olfactorius
2.
kranyal
sinir:
N.
Opticus
3.
kranyal
sinr:i
N.
Oculomotorius
4.
kranyal
sinir:
N.
Trochlearis
5.
kranyal
sinir:
N.
Trigeminus
6.
kranyal
sinir:
N.
Abducens
7.
kranyal
sinir:
N.
Facialis
8.
kranyal
sinir:
N. Stato-Acusticus
9.
kranyal
sinir:
N.
Glossopharyngeus
10.
kranyal
sinir:
N. Vagus
11.
kranyal
sinir:
N.
Accessorius
12.
kranyal
sinir:
N.
Hypoglossus
Kafa
çiftlerinin
3 tanesi
sırası
ile
-Koklama
-Görme
-İşitme
ve denge
ile
ilgilidir.5
tanesi
sarf
motor
sınırlerdır.Diğer
4’ünün
ise
motor ve
duyusal
görevleri
vardır
yanı
bunlar mik
sinirlerdir.Kranial
sinirlerin
4 tanesi
otonomık
fonksiyonlar
ile
ilgili
parasempatık
tenlerde
içerirler.Nervus
olfactorıus
ve
nervus
opticus
dısında
kalan
kafa
çiftleri
benzer
anatomık
özellikler
taşırlar
.Yanı
hepside
beyın
sapi
mezensefalon
,Pons ve
bulbus
içinde
yer alan
motor
nukleustan
başlar
veya
beyın
sapındakı
duyusal
bir
çekırdekten
sonlanırlar.Bu
sınırlerın
hepsi
kafatasındakı
delık ve
yarıklardan
kafa
boşluğunu
terk
ederler.
1.Kranial
sinir
Nervus
Olfactorius:
Koku
almayı
sağlayan
sinirlerdir.Burun
boşluğu
içerisindekı
mukozadan
başlayarak
koku
yolları
beynın
iç
bölümüne
kadar
ilerler
ancak
anotomık
sonlanma
bölgesi
tam ve
kesin
olarak
bilinmemektedir.Temporal
loba
ulaştıkları
kabul
edilmektedir.
2.Kranial
sinir
Nevrus
Opticus:
Görme
sağlayan
sinirdir.Gözün
retına
tabasındakı
hücrelerden
başlar
ve
bunların
bir
araya
gelmesi
ile göz
sınıri
oluşur.Göz
siniri
arka
bölümden
beyın iç
kısmında
geçer ve
beyın ön
bölümünde
çaprazlaşırlar
.Çaprazlaştıktan
sonra
talamusa
uğrar ve
temporal
ve
parietal
lob
derınlıklerınden
geçip
oksipital
lob iç
yüzündeki
görme
korteksine
ulaşır.
3. 4. ve
6.
Kranial
sinirler
Nervus
Oculomotorius
,Nervus
Trochlearis,
Nervus
Abducens:
3. Sinir
göz
hareketlerini
sağlar.Üçüne
birden
göz
motor
sınırlerı
adı
verilir.3.
sinir
göz
küresını
hareket
ettıren
6 kastan
4’ünü
uyarır.Ana
merkezı
beyın
sapındadır.4.
sinirinde
ana
merkezi
beyın
sapındadır.Göz
küresinin
hareketlerinde
yardımcıdır.Göz
küresının
aşağıya
doğru
hareketını
sağlar.6.
sinir
merkezi
de beyın
sapındadır
ve göz
küresını
dışarıya
doğru
çeker.Tüm
bu
sınırler
beyın
sapından
çıktıktan
sonra
beyın
ön
bölümüne
ilerler
ve göz
çukurlarının
üst
bölümünden
göz
kaslarını
geçerek
göz
kaslarının
arasına
dağılırlar.
5.
Kranial
sinir
nervus
trigeminus
; 3
parçaya
ayrılır
: 1.
Parçası
çiğneme
ve göz
kaslarından
uyarıları
alır.2
.parça
yuzdekı
dokunma
duyusu
ile
ilgili
lifleri
alır.3.
parçası
ise ağrı
ve ısı
ile
ilgilidir.Merkezi
beyın
sapındadır.Beyın
sapından
çıktıktan
sonra
çğneme
kaslarına
doğru
ilerler
ve kafa
tabanı
ayrı
delıklerden
terk
ederler.Yüz,
saçlı
derının
ön
bölümü
göz
,ağız
ve
burunla
ile
ilgili
duyuları
beyın
sapındakı
duyusal
çekırdeklere
taşır ve
aynı yuz
tarafındakı
çiğneme
kaslarını
da
uyarır.Göz
küresi
ön bölüm
refleksinin
getirici
yolunu
da bu
kısım
oluşturur.
7.
Kranial
sinir
nervus
facialis
: Az
sayıda
duyusal
lif
taşır
başlıca
motor
bir
sinirdir.Parasempatık
fonksıyonu
vardır.Beyın
sapını
terk
ettıkten
sonra
petröz
kemık
içindekı
tüplere
girer.Daha
sonra
kafatası
alt
bölümünde
ki
delikten
çıkarak
yuz
kaslarında
dağılır
ve tüm
yüz
kaslarını
uyarır
.Yüzün
üst
bölümüne
ait
kasların
işlemlerinde
kaş
kaldırılması
,çatılması
,gözlerın
kapatılması,
yüzün
alt
yarısında
dişlerini
göstermesi,
ıslık
çalması
ve
ağzını
açması
bu kasla
ilgilidir.Tüm
beyın
sinirleri
gibi
çift
taraflı
olduğundan
bir
tarafının
arızası
ile bu
fonksiyonları
yaparken
yüzde
asimetrinden
felçe
uzanımı
olan
patolojık
bıer
durum
meydana
gelir.
8.Kranial
sinir
nervus
Stato-Acusticus
: Bu
sinir
işitme
ve
dengeyı
sağlayan
sinirlerin
toplamında
oluşur
ve iç
kulaktan
başlar
beyın
sapında
ki
çekırdekte
sonlanır.
9. ve
10.
Kranıal
sinirler
Nervus
Glossopharyngeus
,Nervus
Vagus :
Bu
ikisini
birbirinden
ayırmak
güçtür.İkisi
de motor
,duyusal
ve
parasempatık
lifler
taşır.Her
iki
sinirinde
çekırdeklerı
beyın
sapındadır
ve yıne
tabanında
ki
deliklerden
geçerek
kafa
boşluğunu
terk
ederler.Duyu
işlemleri
olarak
;
-1 Duyu
yutak ve
yumuşak
damağın
duyusu
ve dilin
1/3 arka
bölümün
duyusu
-2 Tat
alma :
dilin
1/3
arka
tat
duyusudur.
-3 Yutma
hareketının
başlangıcı
ve ses
tellerının
çalışması
-4 Bütün
gögüs ve
karın
boşluğu
organlarının
çalışma
aktivasyonunun
sağlanması
11.
Kranial
sinir
Nervus
Accessorius:
Saf
motor
bir
sinirdir.Bir
kısmı
beyın
sapından
bir
kısmı da
boyun
bölümündeki
omurilik
ön
tarafından
gelir
ve kafa
tabanındaki
deliklerden
geçerek
beyni
terk
eder.
Boyun
kaslarının
ve esne
kaslarının
üst
parçalarını
uyarır.
12.
Kranial
sinir
Nervus
Hypoglossus
: Dilin
motor
siniridir.Çekirdeği
beyin
sapındadır.Kafa
tasından
çıkışı
yına
kafa
tabanındaki
bir
delikten
gerçekleşmektedir.Dilin
hareketleri
bu sinir
tarafından
uyarılır.
Tüm bu
sinirlerin
beyın
sapındaki
birbirine
olan
yakın
komşulukları
nedeni
ile bir
sinirin
etkilenmesi
durumunda
ona
yakın
komşuluktaki
diğerleri
de ciddi
anlamda
etkilenmektedir.Sinirin
beyın
sapı,
beyin
içi ya
da
çevresel
organ
olarak
yerleşimi
düşünülerek
hangi
taraflarda
fonksiyon
kaybı
olduğu
da
hastanın
durumuna
göre
bulunabilir.