SUFİZM ve İNSAN

Hayali Gerçeğe Dönüştüren Bilgiişlemin Şahı Steve Jobs

Bilgisayar, cep telefonu, tablet PC iPad ve İphone, Macbook ve film işinde son 10 yılda devrim niteliğinde yeniliklerin altına imza atan ABD’li Apple’ın kurucularından Steve Jobs aramızdan ayrılarak sonsuzluğa uğurlandı. Teknoloji dünyasının bir numaralı ismi olarak anılan Steve Jobs’ın benim açımdan önemi yaratıcılığı ve bunun içinde yetiştiği çağ ile olan bağı ve bunun geçmişi ve gençliği ile olan ilişkisiydi.

Öldüğünde batı basını hakkında “68 kuşağı ve 70’ler, çiçek çocukların dönemi... İşte bu yılların hippisi, aşk ve teknoloji peşinde koşan çıplak ayaklı isyankâr genci, Steve Jobs’. Hasan Bülent Kahramanın ifadesi ile o “Bir hayal dünyasının insanıydı”. Hayâları olan bir gencin hayallerini gerçekleştirebilme şansını bulması önemlidir. Hani derler ya “hayaldi gerçek oldu”. Apple bilgisayar ile bunu gerçekleştirdi Steve. İnsanın çoğu zaman hayal ettiği birçok konuyu basitleştirilmiş olarak ekran üzerinde önümüzde koyma başarısını göstermiştir Steve Jobs.

Yaşamı Öğretici

Başarılı ve yetenekli ve aklını iyi kullanan kişilikleri hep takdir ederim. Hele kişi sıfırdan geliyor ve zamanla yeteneklerini kullanarak hayata katkıda bulunuyorsa daha çok önemsiyor ve yaşamını merak ediyorum. Bilinen öz geçmişi büyük babasının Suriye’den gittiği (hatta Malatya kökenli olduğu da söylenir) evlatlık verilmiş öksüz, yoksul, gençliğinde açlığını gidermek için elma yiyen isyankâr bir gençlik geçirdiği yönünde. Steve Jobs yaşamı ve buluşları tam bir başarı ve girişimcilik örneğidir.

Yaratıcı Bir Beyindi

Gençliğindeki isyankârlığı tutkulu yaşamı ve sıra dışılığı olanak bulduğu zaman milyarların düşünemediğini düşünüp yaşamı farklı bir açıdan kolaylaştırmış olmasıdır. Çok varlıklı bu kişinin basit sade bir yaşam sahip olduğunun belirtilmesi de ayrı bir konu. Her gün aynanın karşısına geçer “bugün öleceğimi bilsem yine aynı işi yapar mıyım” diye kendi kendine sorarmış. Ancak Steve Jobs gibi yaratıcı beyinlerin incelenmesi ve onların yaşamından ders çıkarmak gerekir. Einstein “şans hazır kafalara güler” der. Bir sorun varsa o sorun iyi tanımlanmışsa ve o konuya odaklanmak, o konu ile yatıp kalkmak kişiye şans getirir. Bilgisayar konusuna meraklı Steve yaşadığı ortamın bütün imkânlarını yeteneği ile iyi kullanmış ve şanslı kırmızı elmayı ısırmayı başarmıştır. Hepimizin hayatına bilgisayarın faresini kazandıran, ekranları açan, tüm ekranı anında açan yazılım kolaylığı sunan teknolojik devrimin yaratıcısı yaşamımızı bugün alt üst eden ender kişilerden biridir.

Bilim Değil Teknoloji Yarattı

İşin ilginç yanı Steve’in akademik kariyerinin olmaması ve kendi yaratıcı yeteneği sayesinde bütün bu yeni devrimsel icatları yapmasıdır. Ancak teknoloji kulandı ve yeni teknoloji yaratı. Bilim ve teknoloji çağında mutlaka üniversite ve araştırma kurumaları ile çalışmıştır. En azından o zamana kadar var olan bilgiden yararlanmıştır. Doğrudan bilim okumadı, bilimsel deney çalışması yamadı. Ancak en önemlisi Steve’in amaç sahibi olması, kararlılığı ve birlikte çalıştığı kişilerin yetenekli ve yetkin olması da çok önemli. Akılı adamın özelliğine uygun olarak kendi aklı kadar başkasının aklından da yararlanarak ortak aklın ürünü olan yenilikleri yaratmıştır. Tabii en büyük şansı da batıda bilim ve teknolojinin devrimsel dönüşümler gerçekleştirdiği dönemde sektörün içinde olmasıdır. Silikon vadisi gibi yaratıcılık ve teknoloji geliştirmen merkezine yakın bir yerde yaşıyordu. Elinin altında aradığı birçok şeyi bulacak kadar imkâna sahip. Yoksa sıfırdan iki yoksul kafadar bir garajda bir araya gelip yeni bir şeyi yoktan yaratmadılar.

Çağının İmkânlarını İyi Kullanmış

Ortadoğu kökenli Steve’in başarısı bu anlamda yalnızca eğitim ve zekâ ile tanımlanamaz. Zekâ kadar, eğitim kadar, yaratılan ortam ve kişinin kendini gerçekleştirme imkânı ki bu çok daha önemli olduğu görülüyor. Ülkelerin bilim ve teknoloji politikaları yaratacakları özgür ve özerk ortamlarda kişilerin gelişmesine olanak verilmesi önemlidir. Silikon Vadisinde bulunmadım ancak okuduklarımdan öğrendiği kadarı ile NASA dâhil tüm araştırma şirketlerinde tam bir özgürlük ortamı varmış. Ortamda dünyanın birçok yerinden gelmiş özgürlüğüne düşkün yetenekli ve yaratıcı kişilerin olduğu ve bunarlın zamana bağlı olmadan çalıştıkları belirtiliyor.

Bilişim ve Teknoloji Çağı Yaşamı Kökten değiştirdi.

Dünyanın geçirdiği tarım, sanayi devrimlerinden sonra 20 yüzyılın son çeyreğinde başlayan bilişim teknolojileri çağının dehaları Steve Jobs gibi beyinler sayesinde gerçekleşmiştir. Sayın Kahramanın yine ifadesi ile Dünyanın 1980'lerden sonra sadece bilim ve teknoloji bakımından değil, o teknolojinin ürettiği ideoloji bakımından da alt üst olmasına, köklü, derin, hatta yırtıcı bir değişim geçirmesine imkân sağlamıştı.

Batı dünyasının binlerce yıllık temel bilimler alanındaki bilgi birikimi, iyi örgütlenmiş bilim kuruluşları bilgi paylaşımı ve yaratılan imkân ve sinerjiler günümüzün bilişim teknolojileri dönemini başlatmıştır. Bilişim teknolojisine sahip olan ülkeler diğerlerinden kat ve kat öne geçmiş ve diğerlerini sahip oldukları teknoloji gücü ile kontrol edebilmektedirler. Bu bağlamda Bilişim teknolojileri çağının yaratığı biyoteknoloji, nanoteknoloji, nanobiyoteknoloji, elektronik ve iletişim teknolojileri alanlarındaki çalışmalar kişilerin, ülkelerin ve dünyanın her alanda kaderini değiştirmiş ve de değiştirmektedir. Dünyada artan ulaşım hızı, bulunduğumuz yerden dünyada anında meydana gelen her olayı bilme, izleme ve iletişim kurma imkânı gibi kolaylıklar 21 yüzyıla yeni bir bakış açısı kazandırmıştır. Yaratılan teknoloji sayesinde içinde yaşadığımız evreni ve dünyanın fiziki yapısını daha iyi tanıyoruz. Değişik yaşam biçimlerini ve gelişmeleri biliyor kendimize de yeni şeyler katıyoruz. Diğer taraftan teknolojinin yaratığı olanakları iyi kullanan ve kullanamayan kişi ve toplumlar arasında açılan gelir dağılımı, çevre sorunları ve gıda güvenliği sorunları yanında, beslenme bozuklukları ve insan fizyolojisi üzerinde yaratığı hareketsizlik yeni yaşam biçiminin negatifleri olarak insanlığın mücadele edeceği araştırma alanlarının da önünü açmıştır. Bu bakımdan Steve Jobs ve onun ekolü, ürettiği ürünler önemli ve konuşulmaya ve tartışmaya değer niteliktedirler. Sanırım konu ileride bilim tarihinde de çok konuşulacaktır.

Cesur İnsanlar Dünyayı Değiştiriyor

Dünyanın geçmiş önemli değişimlerin arifesinde hep cesur adımların karalı ve hedefli duruşları görülmektedir. Bütün yaratı beyinlerin sahip oldukları misyon ve vizyon süreci hızlandırmıştır. Alan Turing gibi sıra dışı yaratıcı kişiliklerin başlattığı elektronik dünyasındaki devrim ve onun devamı olan bilgisayarın geliştirilmesi ve onu da devamı olan Steve’in yaratıcılığının yaşamı kolaylaştırması önemli kırılma noktalarıdır insanlık tarihinde. Evet, Hava ile Ademin yasaklı yediği elma dan Newton’un kafasına düşen elmanın yaratığı yerçekimi yasasının fizikteki etkisi ile Steve’in bilgi işlemci elması insanlığın kilometre taşlarının soyuttan somuta geçişinin bilimsel bilgi birikimini yansıtmaktadır.

Bize Öğretileri Ne oldu?

Evet, Steve Jobs çok büyük yeniliklerle çağa yeni bir boyut katı. Yaşamımızı değiştirdi. Yaratıcılığın önemini gösterdi. Binlerce yetenekli insanın enerjilerini bir yerde odaklamayı becerdiğini gösterdi. Kararlılığı ve hayallerin gerçeğe dönüştürmesinin yollarını gösterdi.

İnsanlığa en büyük tavsiye de zamanlarını boşa harcamamaları gerektiğini anlatı. Cennete de gideceğini bilse insanın ölümü istemediğini ancak hayata tutunmayı, her gün kararlılıkla çalışmayı ve üretmeyi anlatı. Sahip olduğu mal varlığı bir yana sade giyimi gibi sade kişiliği ile mal ve mülkten önce insanlık için bir elma penceresi açmayı, üretmeyi paylaşmayı gösterdi.

Kökleri Orta Doğuya dayanan yoksul ve yetenekli bir gencin imkânlar bulduğu zaman teknoloji yaratabildiğini gösterdi. Ürettikleri ile ülkesini daha da zenginleştirdi, saygınlık kazandırdı, ancak en büyük zenginliği bize, bizim gibi ülkelere bilim ve teknolojiye ve yaratıcılığa önem vermemizi ve sıra dışı insanlardan korkmamamız gerektiğini öğreti. Dünyanın ve ülkemizin sorunlarının üstesinde gelmek için, yaratıcı, duyarlı, risk alabilecek, toplumun güvenini kazanacak bilimsel, teknolojik ve sosyal düşünebilen kişiliklere gereksinim bulunmaktadır. Bilim ve teknoloji üreten bir toplum olacaksak yetenekli kişilere sahip çıkmak, özerk bilim ve teknoloji yaratma ortamı hazırlamaktır. Bu da ciddi bir ulusal bilim politikası ile olur.