2.Bölüm
|
ADEM Mefhûm-ı adem, (yokluk kavramı) zihinde hâsıl olan (zihinde meydana gelen) bir ma’nâ-yı küllî-i zulmânîdir; (karanlık manâ bütünüdür) ve ma’nâ-yı küllî-i nûrânî (nurani manâ bütünü) olan vücûdun zıddı ve mukabilidir. (karşılığıdır) Vücûdu, “ademü’l-adem” (yokluğun yokluğu) diye ta’rif ettiğimiz gibi, ademi de (yokluğu da) “ademü’l- vücûd” (varlığın yokluğu) diye ta’rîf ederiz. Adem (yokluk) öyle bir zulmet-i ezeli ve ebedîdir (evveli ve sonu olmayan karanlıktır) ki, ondan ezelen ve ebeden bir şey çıkmaz ve öyle bir sükûn-ı ezelî ve ebedîdir (evveli ve sonu olmayan sükûnettir) ki, ondan ezelen ve ebeden bir hareket zâhir olmaz. (meydana gelmez) Vücûd nâmütenâhî (sonsuz, sınırsız) olup bir hadde (sınır ile) müntehî olmadığı (sınırlanmadığı) için, ademin (yokluğun) tahakkuk edebileceği (gerçekleşebileceği) bir sâha mevcûd değildir; binâenaleyh (nitekim) adem (yokluk) lâ-şey’-i mahzdır. (mutlak surette varlığı olmayan şeydir) Vücûd dâimâ vâhid (tek) olup, kendi hakîkat-ı hakîkiyyesi üzerinde bilâ-tağayyür (değişikliğe uğramaksızın) ve bilâ-tebdîl bâkîdir. (başkalaşmaksızın devamlıdır) Ve adem (yokluk) dahi kezâlik ademiyyeti (böylece yokluğu) üzerinde sâbittir. Vücûd aslâ adem (yok) olmaz ve mevcûd (var olan) ma’dûm (yok) olmaz ve ma’dûm (yok olan) dahi mevcûd olmaz. Zîrâ kalb-i hakayık muhaldir. (çünkü kalbe gelen hakikatler olanaksızdır) İmdi “vücûd” hak, (gerçek olandır) ve “adem” bâtıldır. (gerçek dışıdır) Muhakkîkîn-i sûfiyye (tahkîk ehlileri) bu ma’nâya âtîdeki (aşağıdaki) ıstılâhât (manâ) ile işâret ederler: adem-i hakîkî adem-i mahz adem-i mutlak bâtıl-ı mutlak adem-i sırf ademü’l vücûd bâtıl-ı hakîkî Adem iki nevîdir: Birisi bu zikr olunandır; (adı geçen) diğeri de; adem-i izâfî adem-i i’tibârî ve adem-i mukayyed Dedikleridir ki, bu adem çekirdeğin içindeki ağaçın ve sulb-i pederde (babanın menisinde) olan veledin (çocuğun) sûretleri gibidir. Ya’nî bi’l-kuvve (güç, kuvvet, potansiyel olarak) mevcûd ve bi’l-fiil (fiil olarak) ma’dûm (yok) olan eşyâ (hakikâtler) adem-i izâfîdedir. Adem-i izâfî, vücûd-i mahz ile adem-i mahz arasında bir berzahtan (geçişten) ibârettir. ÜÇÜNCÜ FASIL VÜCÛD-İ İZÂFÎ Vücûd-i izâfî bir asl-ı hakîkîye (kökü bir hakikâte) müstenid (dayanmış) olup, ondan neş’et eden (meydana gelen) bir varlıktır ki ona, vücûd-ı zıllî vücûd-ı mukayyed vücûd-ı mümkin de denir. Vücûd-i
izâfî (kayıtlı
varlık) vücûd-i
mahz (saf,
katıksız varlık)
ile
adem-i mahz (saf,
katıksız yokluk)
arasında
vâki’dir (vardır).
Zîrâ,
bir yüzü ademe, (yokluğa)
bir
yüzü de vücûda
(varlığa)
nâzırdır.
(dönüktür)
Binâenaleyh
(nitekim),
“mefhûm-i
mahz”dır. (saf,
katıksız kavramdır) Hakîkatte
vücûd-ı müstâkılli (kendine
ait bağımsız bir
vücûdu) yoktur.
Belki vücûd-ı mahz-ı latîfin
(Zat’ın
varlığının)
sıfât-ı
ârızası (sıfâtının
gereği)
olan
mertebe-i kesâfetten (mertebesinin
koyuluğundan)
ibârettir.
Meselâ buhar mevcût olduğu halde, kemâl-i letâfetinden, (şeffâflığından
dolayı)
basar-ı hissî (görme
duyusu)
ile
idrâk olunmaz. Mertebe mertebe (boyut
boyut)
tekâsüf
ettikçe
(kesîfleştikçe,
yoğunlaştıkça)
mahsüs
(hissedilebilir)
olur.
İlk tekâsüfte (yoğunlaşmada)
bulut
olup basar-ı hissî (görme
duyusu)
idrâk
eyler; fakat göz kapanıp bulut içinde mürûr edilse (geçilse),
temâs
(dokunma
duyusu)
ile
hissolunmaz. Bulut tekâsüf edip (yoğunlaşıp)
su
oldukta, mecmû’-i havâss (bütün
duyu organları)
ile
idrâk olunur. Su incimâd edip (donup)
buz
oldukta, kemâl-i kesâfetinden (koyuluğunun
kemâlinden)
azhar (en
aşikâr)
olur.
Eğer buharı vücûd-i hakîkî farz (kabûl)
edecek
olur isek, onun bulut, su ve buz sûretleri, sıfât-ı ârızasından ibâret
(sıfâtlarından
dolayı)
olur.
Ve sıfât-ı ârızada (sıfâtlarında)
asl
(asıl)
olan
adem
(yokluk)
olduğundan,
onlara vücûd-i hakîkî (kendisi
vücût) sâhibidir
denemez. Vücûd-i hakîkî (asıl
vücût), ancak
buhar olup, bu sûretlerin sebeb-i kıyâmı (var
olma sebebi)
olmuş
olur. Ve tagayyürât (değişiklikler)
ve
istihâlât-ı mütevâliye (değişmelerin
birbiri
ardınca gelmesi)
vücûd-i
hakîkînin (asıl
vücûdun) değil,
belki sıfât-ı ârızâsındandır. (sonradan
olan sıfâtlarından dolayıdır)
Zîrâ
vücûd-i hakîkî (asıl
vücût) tagayyürât
(başkalaşımlardan)
ve
istihâlâttan (değişmelerden)
münezzehdir (beri,
temizdir).
İşte bu misâle mutâbık (uygun)
ve muvâfık (yerinde) olarak senin ve benim bi’l-cümle (bütün) eşyâ-yı kesîfenin (madde şeylerin) ve suver-i hayâliyye (hayâli sûretlerin) ve cevâhir-i mücerredenin (karışık olmayan, katıksız, saf cevherlerin) vücûdları, hep / vücûd-i hakîkînin (asıl vücûdun) sıfât-ı ârızasının istihâlâtından (sıfâtlarından ileri gelen değişmelerden) başka bir şey değildirler. Onun için mevcûdâd-ı kevniyyeye (mevcûd olan varlıklara) “suver-i hayâliyye” (hayâli sûretler) ve “nüfûs-ı vehmiyye” (vehmi nefis) de derler. Bu mevcûdâd-ı zılliyye (gölge varlıklar) ve izâfiyye, (varlığı Hakk’a bağlı olan varlıklar) vücûdu hakîkînin edillesi (işaretleri,delilleri) ve alâmâtıdır. (belirtileridir) Nitekim bir yerde bir buz parçası görsek, suyun vücûduna ve kezâ önümüzde bir gölge görsek, arkamızda gölge sâhibinin vücûduna istidlâl eyleriz (yorumlarız). Nitekim Hak Teâlâ Hazretleri: “ve min âyâtihî halkus semâvâti vel ardı ve mâ besse fîhi mâ min dâbbeh ve hüve alâ cemıhim izâ şâu kadir” (Şûra, 42/29) âyet-i kerîmesinin semâvât (gökler) ve arz (dünya) ile, onlarda mebsûs (yayılmış) olan devâbbın alâmât-ı (hayvanlık işaretlerinin) vücûddan olduğunu beyân buyurmuş ve bizlere bu îzâh olunan (açıklanan) hakîkati duyurmuştur. DÖRDÜNCÜ FASIL TECELLİYYÂT-I VÜCÛD Ma’lûm olsun ki, vücûdun merâtib-i muhtelifeye (çeşitli mertebelere) tenezzül (iniş) sûretiyle tecellîsi, (oluşumu) ancak zuhûra (açığa çıkmaya) “meyl” (yönelmesi) ile mümkindir ve “meyl” (yönelme) dahi meşiyyetten (istemekten) ibârettir. Halbûki meşiyyet (istemek), bir sıfât ve nisbet (isim) olduğundan, cemî’-i niseb (bütün isimlerden) ve sıfâttan muarrâ (soyutlanmış) ve münezzeh (arı, temiz) olan vücût bu sıfât-ı meşiyyetten (istemek vasfından) dahi münezzehdir (berî, temizdir). Zîrâ vücûd-i mutlak cemâl-i zâtîsinde (kendi cemâlinde, zatında) müstağraktır; (boğulmuş) ve istiğrakta (yok olmuş, gömülmüşlükte) meşiyyet (istemek) olmaz. Binâenaleyh (nitekim) vücûdun mertebe-i vahdete, ya’nî mertebe-i ulûhiyyette tenezzülü (inişi) istiğrâk-ı cemâl-i zâtîsinde (kendi zâtında olan gömülmüşlüğünden) mertebe-i âgâhîye (bilinç boyutuna) gelmesi demektir ki, bu da meşiyyet (istemek) ile değil, belki onun iktizâ-yı zâtîsidir (zâtının gereğidir). İktizâ-yı Zâtîde (Zat’ının gereği) ise sebeb ve illet (etki) mevzû’-i bahs (söz konusu) olamaz. Vücûdun merâtib-i tecelliyyâtı (vücûdun oluşum mertebeleri) yedidir: Lâ-taayyün Taayyün-i evvel Taayyün-i
sânî Mertebe-i
ervâh Mertebe-i
misâl Mertebe-i
şehâde Mertebe-i insan Bu tertîb, külliyyât (bütünlük) i’tibâriyledir; cüz’iyyât (kısımları) i’tibâriyle merâtib-i vücûdu (vücûdun mertebelerini) haşr (bir çerçeve içine almak) ve ta’dâd (saymak) kabil değildir (imkânsızdır). İmdi bu merâtib (mertebeler) keşfî ve aklîdir; (akıl yönündendir) zamânî ve hakîkî değildir. Ya’nî vücûd bir zamanda tecellî etmemiş (oluşmamış) ve o an içinde/ kendi cemâlinde istiğrâkı (gömülmüşlüğü) hasebiyle cemî’-i esmâ (bütün isimleri) ve sıfâtı kendisinde müstehlek (helâk) ve muzmahil (çökmüş, yok) olmuş idi; sonra bir zaman geldi ki, bu istiğrâktan (gömülmüşlükten) ayılıp kendisine geldi ve kendindeki sıfâta şuûru (şuur sıfatı) hâsıl oldu; (çıktı) ve bu zaman dahi geçtikten sonra düşünüp dedi ki, “Bende bu kadar sıfât var; bunların âsârını (eserlerini) izhâr edeyim (açığa çıkarayım) ; falan şeyi böyle yapayım ve falan şeyi de şöyle yapayım”; ba’dehû (ondan sonra) bu teemmülü (etraflıca düşünmesinin) müteâkıb (arkasından), eşyâyı icât etmeye (yaratmaya) başladı ve cümlesini yoktan var etti. Bu kat’â (asla) böyle değildir. Bu merâtib (mertebeler), keşfe ve akla göredir; yoksa zaman ile aslâ münâsebetleri (ilişkileri) yoktur. Zîrâ vücûdun tenezzülâtı (inişi) ve tecelliyyâtı (oluşumları) vücûd ile berâber kadîmdir (vardır) . Hudûs, (sonradan peydâ olma) ancak suver-i kesîre-i avâlimin (evrendeki sûretlerin çeşitliliği) efrâdına (fertlere) nazarandır (göredir) . Ve âlem (evren) bizim âlemimizden (evrenimizden) ibâret değildir. Fezâ-yı lâ- yetenâhîde (sonsuz evrende) avâlim-i bî- nihâye (sonsuz evrenler) mevcûd olup, peyderpey (arkası arkasına) tekevvün (oluşmakta) ve tefessüd etmektedir (bozulmaktadır) . Bu tekevvün (oluşmak) ve tefessüdün (bozulmanın) ne evveli ne de âhîri (sonrası) vardır. Zîrâ keyfiyyet-i halk (keyfi yaratış) ezelî (evveli olmayan) ve ebedî (sonsuz) olup, ne evveli ne de âhîri (sonu) vardır. Evveliyyet ve âhiriyyet, ancak efrâd-ı mahlûkata (yaratılmış olan beşere) nazarandır (göredir). BEŞİNCİ FASIL MERTEBE-İ LÂ-TAAYYÜN, MERTEBE-İ AHADİYYET Bu mertebe vücûdun mertebe-i ıtlâkı olup, (mertebelerden soyunduğu, kurtulduğu) cemî’-i nuût (bütün sıfâtlardan) ve sıfât izâfesinden (sıfâtların dahil edilmesinden) münezzeh (temiz) ve her kayıddan, (alâkalılıktan, bağlılıktan) hattâ kayd-ı ıtlâktan (kayıtlılıktan kurtulmaktan) dahi mukaddestir (temizdir) . Bu mertebe Hak Teâlâ Hazretlerinin künhü (bütünü) olup, onun fevkinde (üstünde) başka bir mertebe yoktur. Vücûdun bu mertebesi hakkındaki tafsîlât (açıklama) , birinci ve dördüncü fasıllarda (bölümlerde) zikrolunduğundan burada tekrârı zâiddir (lüzûmsuzdur). ALTINCI FASIL MERTEBE-İ VAHDET, TAAYYÜN-İ EVVEL MERTEBESİ Bu mertebe zât-ı bahtın istiğrâk-ı cemâlîsinden, (zâtın kendi cemâlisinde gömülmüşlüğün) mertebe-i âgâhîye (bilinç mertebesine) tenezzülünden (inişinden) ibârettir. Bu tenezzül (iniş) vücûdun iktizâ-i zâtîsidir. (zâtının gereğidir, zatındandır) Onun bu mertebe-i âgâhîsine (bilinç mertebesine) “mertebe-i ulûhiyyet” denir. Vücûd bu mertebede kendisindeki sıfât ve esmâyı alâ-tarîkı’l-ihâta (kuşatma, ihâta süretiyle) mücmelen (toplu olarak) bilir. Ve sıfât bu mertebede kendisinin aynı/ olduğundan bu ilim, kendi zâtına olan ilminden ibârettir. Binâenaleyh (nitekim), vücûd bu mertebede cemî’-i (bütün) esmâ ve sıfât ile müsemmâ (isimlenmiş) ve mevsûf (vasıflanmış) ve nuût (sıfât) ile men’ût (sıfâtlanmış) olduğundan “ALLAH” ism-i câmi’inin (isimlerin toplu olduğu) mertebesidir ve bu isim ile müsemmâdır (isimlenmiştir). Bu mertebe, Zât-ı lâ-taayyünün, (Zat’ın) taayyün sûretiyle (oluşum sûretiyle) zuhûr ettiği (meydana çıktığı) evvelki mertebe-i tenezzülüdür. (önceki mertebeye inişidir) Buna “taayyün-i evvel” ve “ilm-i mutlak” da derler. Zîrâ bu mertebede zâtın şuûru ve vicdânı Ma’lûm (bilinir) ve gayrîyyet kaydı (ayrılık, başkalık kaydı) olmaksızın mutlaktır. Buna “vahdet-i hakîkî” mertebesi de derler. Zîrâ bu nefs-i “taayyün-i evvel”in ismidir ki, ......................................... Ya’nî “vâhidden ancak vâhid sudûr eder” (tekten ancak tek meydana gelir) demektir. Bu mertebede ta’dîd (çoğaltma) ve a’dâd (adet) ve kesret (çokluk) ve efrâd (fertler) yoktur. Beyne’n- nefy ve’l-isbât (yok ile var arasında) müsâviyü’t-tarefeyndir (eşittir). “Felek-i velâyetü’l-mutlak” derler. Zîrâ “cevher-i evvel” den ibâret olan taayyün-i evvelin zâhiri (dış vücûdu) ve bâtını (iç, rûhu) vardır. Onun bâtınına (rûhuna) “velâyet-i mutlaka” derler. “hünâlikel ve lâyetü lillâhil hakka” (Kehf, 18/44) bu velâyetten kinâyedir. (Velâyeti dolayısıyla söylenmiştir) Ve onun zâhirine (dış, vücûduna) “Nübüvvet-i mutlaka” derler. Zîrâ o, vücûd-i ahadiyyet (zat) ile vâhidiyyet (esmalar) arasında berzahtır (geçittir).Mevvâc-ı (çok dalgalı, esma mertebesi) ahadiyyetten feyz-i akdesi (en mukaddes feyzi “etkiyi” Zat’tan) bî-vâsıta (vasıtasız) kabûl eder ki, nâmı (ismi) “velâyet-i mutlaka”dır. Ve vâhidiyyet mevvâcı (vahidiyyet, esma dalgaları) ile feyz-i mukaddesi (en mukaddes feyz “etkiyi”) ahz edip (alıp) halka (yaratılmışlara) eriştirir; nâmına (ismine) “Nübüvvet-i Mutlaka” derler. ................................ bu, Nübüvvete (Peygamberlik görevine) işârettir. Cemî’-i Velâyet-i Evliyâ (bütün velâyet sahibi evliyâlar) ve Nübüvvet-i Enbiyâ (peygamberlik görevi ile gönderilen peygamberler) ondan neş’et ve zuhûr ederler (ondan vücûda gelir ve meydana çıkarlar). Bundan nâşî (dolayı) ona “felek-i sâbitât” ta’bîri (sözü) ile kinâye ederler (dolaysıyla söylerler) ki, cümle seyyârât (bütün gezegenler) ve sâbitât (yıldızlar) nasıl eflâkta vâki’ (galâkside nasıl gerçek) iseler, Enbiyâ ve Evliyânın Nübüvvet (Peygamberlik görevleri) ve Velâyet-i Külliyye (velâyetin bütünlüğü) ve cüz’iyyeleri de (kısımları da) öylece “Velâyet-i Mutlaka”da vâki’dirler. (gerçektirler) Buna “tecellî-i evvel” de derler; Zîrâ o, lâ-taayyünden evvelen zuhûr etti; (meydana çıktı) ve mertebe-i hafâdan (gizlilik mertebesinden) evvelen münevver oldu. “Kabiliyyet-i evvel” de derler; zîrâ o cümle mahlûkat ve mevcûdâtın maddesidir; ve cemî’-i kabiliyyât (bütün kabiliyetler) ondan zâhir oldu (meydana çıktı). “Makam-ı ev ednâ” da derler ki, bu mertebenin fevkinde, (üstünde) Zât-ı Sırf mertebesinden gayri(başka) bir mertebe yoktur. “Berzahu’l-berâzih” derler; zîrâ o, taayyün (esma mertebesi) ile lâ- taayyün (Zat) arasında hâildir (ikisinin arasındadır) ve cemî’-i berâzihi câmi’dir. (bütün geçişleri kendinde toplamıştır) “Berzah-ı kübrâ” da derler; zîrâ ahadiyyet ve vâhîdiyyeten ibâret olan iki mertebe-i a’zamı hâmildir (en büyük iki mertebe ile yüklüdür). “Ahadiyyetü’l-cem” de derler; zîrâ bî-i’tibâr-ı ıskat (bütün nisbetler hükümsüzdür) ve isbât, (kanıtlamak) min-haysü-hiye, (O (kendisi) olmak bakımından) Zât’ın i’tibârıdır. (takdiridir) “Ma’den-i kesret” de derler; zîrâ cevâhir-i esmâ ve sıfât bu ma’denden zuhûr ettiler (meydana çıktılar). “Menşe’ü’s-sivâ” da derler; zîrâ cemî’-i mümkinât (bütün olabilecek varlıklar) bu mertebeden zuhûr etti (meydana çıktı). “Kabiliyyet-i kesret” de derler; zîrâ bütün keserât-ı esmâiyye-i külliyye-i ilâhiyye ve esmâ-i kevniyye-i külliyye bu masdardan zuhûr etti. “Felekü’l- hayât” da derler; zîrâ medâr-ı hayât-ı âlem (âlemlerin hayâtı) bu mertebeye menûttur (bağlıdır). Bu mertebe âlem-i ervâh (rûhlar alemi) ve ecsâmın hakayıkını mutazammındır (maddenin hakikâtidir). Her bir mertebeyi bir ism-i ilâhi (esma) terbiye eder. Her bir mertebe-i kiyâniyye (kâinâtla ilgili, var oluşa ait her bir mertebe) hayât-ı hakîkiyyeyi ondan iktisâb eyler (hayâtını, yaşamını ondan elde eder). Ve “felek” ta’bîri (denilmesi) onun ulüvv-i (yüksek) mertebesinden kinâyedir (dolayıdır). Bu mertebenin birçok isimleri daha vardır ki, onlar da şunlardır: Allah mertebe-i vahdet mertebe-i ulûhiyyet felekü’l Hayât akl-ı evvel kalem-i evvel ümmü’l kitâb rûh-i a’zam âdem-i hakîkî hakîkat-ı muhammediyye nûr-ı muhammedî cem’u’l-cem mertebe-i rahmet arş-ı mecîd lâhût levh-i mahfûz ism-i a’zam rûhu’l-kuds akl-ı küll makam-ı ev ednâ aşk-ı ekber felek-i sâbitât halk-ı evvel kalem-i a’lâ taayyün-i evvel ilm-i mutlak mertebe-i ûlâ hakîkatü’l-hakayık zuhûr-ı evvel mevcûd-i evvel nişân-ı evvel vahdet-i sırf vahdet-i hakîkî hakîkat-ı âdem vâsıta-i ûlâ kenzü’l-künûz hakîkat-ı mechûl Zıll-i evvel vücûd-i evvel berzah-ı evvel mebde’-i evvel sebeb-i evvel kabiliyyet-i evvel tecelli-i evvel cevher-i evvel âlem-i rumûz âlem-i sıfât âlem-i icmâl âlem-i ma’nâ âlem-i vahdet kenzü’s sıfât kabe kavseyn mahlûk-ı evvel dürretü’l-beyzâ nûru’l-envâr vücûd-i icmâlî levh-i kazâ berzah-ı câmi’ madde-i mutlak hazret-i icmâl ebu’l-ervâh makam-ı şuhûd-ı feyz-ı akdes ma’den-i kesret menşeü’s-sivâ berzah-ı kübrâ velâyet-i mutlaka ma’den-i kesret berzahu’l-berâzih kabiliyyet-i kesret felek-i velâyetü’l-mutlak nübüvvet-i mutlaka ahadiyyetü’l-cem Bu mertebenin ismi cemî’-i sıfât ve esmâyı (bütün esmâ ve sıfâtları) ve isti’dâd-ı fıtriyye (fıtrattan gelen istidatları) ve kabiliyyâtı câmi’ (kabiliyetleri kendinde toplamış) olan “ALLAH”tır./ Bu sıfât ve esmânın âsârı (eserleri) kendisinde zâhir (görülür) olsa da olmasa da yine “ALLAH”tır. “İnnallâhe leganiyyun anil âlemîn” (Ankabût, 29/6) bu mertebeye işârettir. MİSÂL: Hâl-i istiğrâkta (boğulmuş, gömülmüş bir durumda) bulunan bir âdemden (insanda) hiçbir eser ve tecellî (oluşum) zâhir olmaz ve bu hal içinde onda ne ilim, ne sem’, (işitme) ne basar, (görme) ne irâde, ne de kudret zâhir (görünür) değildir. Bunların cümlesi (hepsi), o kimsenin vücûdunda müstehlek (yok, helâk) ve mütelâşîdir (mahf olmuştur). Bu hâl-i istiğrâktan (gömülmüşlük halinden) hâl-i âgâhîye geldikte, (bilinçli duruma geldiğinde) bu ta’dâd olunan (sayılan) sıfâtlarıyla muttasıf (vasıflanmış) olur. Ve onun hâl-i istiğrâktan (gömülmüşlük halinden) hâl-i âgâhîye (bilinç düzeyine) gelişi, kendi zâtının ve vücûdunun iktizâsıdır (gereğidir). Yoksa kendi meşiyyeti (istemesi) ile değildir. Ve hâl-i âgâhîye geldikte, (bilinçlendiğinde) bütün şuûnât (fiilleri) ve sıfâtı kendisinde müttehid (birleşmiş, bir olmuş, bütün) bir haldedir. Ve kendinin bi’l-cümle (bütün hep) esmâsını ve sıfâtını câmi’ (toplamış) olan bu âdem, (insan) bunların âsârını (eserlerini) izhâr (açık) etse de, etmese de yine âdemdir (insandır). Âdemin sübût-ı âdemiyyeti (insanlığını açığa çıkarmak) için âsâr (eserleri) ile zuhurûna (açığa çıkıp, görünmesine) ihtiyaç yoktur. O bundan ganîdir. (onun buna ihtiyacı yoktur) <Devam Edecek>
Derleyen:
|
