- 4. Bölüm -

ALTINCI BAB
(SULÛKE DAİR VADİLER MENZİLESİ)
İhsan: Hayırdan, yapılması layık olan şey manâ olup, kulun Cenab-ı Hakkı görür gibi ibadet etmesidir.

İlim:(Tafsilatlı bilgi için bkz. Gülzar-ı Sofiye; s. 240 )

Hikmet: Kendisinde eşyanın hakikâtlerinden bahsolunan ilme denir ki, icat ve ilim manâsına gelir.

Basiret: Kutsi nurla nurlanmış, kendi ilahi ziyası ile sürmelenmiş olan akıldır ki, delile muhtaç olmaz.

Firaset: Sofiye indinde, yakının açıklanması ve gaybının görünmesi ile tarif edilmiştir. Hadiste; “siz müminin firasetinden sakınınız; zira o, Cenab-ı Hakk’ın nuru ile bakar.” buyrulmuştur.

Sekinet: Sekinet bir kuvvettir ki, içerden dışarıya sirayet etse, bütün azada da vekar ve sükûnet peyda olur.

Tumaninet: Sükûn ve sekinet manâsına ise de, sekinetin fevkindedir. Sekinet, bazı zamanlarda ateşi heybetin sönmesini iras eden savlettir. Tumaninet ise kendisinde ünsün istirahatı bulunan emnin sükûnundan ibarettir.

(Üns; alışkanlık, iras; verme, emn; emniyet, korkusuzluk)

Himmet: Kalbin dilemesi, yönelmesi demektir. Müridin mürşide teslimiyetle , mürşidin de müride himmet ile yönelmesi icap eder.

Kurbet: Yakınlık ve taatli olmak manâsındadır.” Siz nerede olursanız, Allah Teâlâ sizinledir” ayeti delaleti ile bilinir.

Bu’d: Uzaklık manasına olup, kurbun zıddı ve karşılığıdır.

YEDİNCİ BAB
SULÛKE AİT HALLER
Muhabbet: Hayır zannedilen şeyi dilemek manâsındadır. Muhabbet, kalpte bulunan bir ateştir ki her pisliği yakar. Muhabbet, muhibbin sıfatının mavh olup mukabilinde mahbubun sıfatının girmesidir.

Aşk: Aşk kalpte bulunan bir ateştir. Maşuktan maada bütün eşyayı yakar. Her kim aşık olsa, iffet etse ve gizlese de ölse şehid olarak ölür.

Şevk ve İştiyak: Maşukun cemalini görmek için, âşıkın kalbinde bulunan heyecana denir. Şevk, velilerin kalbinde yakılan bir ateştir ki, kalpte bulunan hatıraları, iradeleri avarız ve hacetleri mahbubdan gayri bütün eşyayı yakar. Şevkin menşe-i muhabbet , muhabbetin semeresi şevktir.

Vecit: Cenab-ı Hak tarafından, ansızın ehlinin kalbine ilka edilir vecd hal nurlarından şevk ve kalak veren bir nurdur sebepsiz ve külfetsiz kalbe gelir, buna vecd denir.

Teveccüd:Vecdin zıddıdır. Külfetle talep ve arzu ile meydana gelir ki, buna teveccüd denir.

Berk: Vilayet yolunun bidayesi, ve tecelli-i uluhiyet nurlarının parlamasıdır ki, kulun kalbinde parlar ve seyrillahtan olan velayet yoluna çağırır.

Zevk:İlahi tecellilerin başlangıcı olup, velilerin kalblerine verilen nuri irfan manâsındadır ki, veliler bu nur sebebiyle hak ve batıl arasını ayırırlar.

Ataş: Mahsudi talepte, hırsın ve şevkin galebesinden kinayedir.

Dehşet: Dehşet bir kinayedir ki, ansızın gelir ve kula ahzedip aklına galip olur. Kulun sabrını ve ilmini giderip medhuş ve hayran kılar.

Kalak: Kalak kalp çarpıntısına denir. Şevkin muhabbet sahibini mahbub tarafına bırakır ve mahbubsuz bir karar olur. Halktan kaçar, hulku daralır ve ölümü kendisine lezzetli olur. Kalak aşıklara sema halinde çok vaki olur. Hatta o mertebeye gelir ki aşıklar maşukuna kavuşmak için adeta kendilerini parçalamak isterler.

< devamı var >

İstanbul - 28.11.2000
http://sufizmveinsan.com