Nitekim bu hususu doğrulamak üzere Kâdî Hân Tefsîrinde şöyle bir mâlûmât bulunmaktadır:

"- İslâm'da Cemâ'âtle namaz kıldırmada "İmâm"da, "Kıble" de beştir. Burada "İmâm"dan murâd, "Hazret-i İnsân", yânî "İnsân-ı Kâmil"dir. Kâmil bir insân da öz olarak, beş kısımdan mürekkebdir:

1. Cesed-i imâm,

2. Rûh-i imâm,

3. Akl-ı imâm,

4. Fehm-i imâm,

5. Kâlb-i imâm.

Bu beş imâm kâmil insan'ı, mürşid-i kâmil'i ifâde eder. Kıble'ye gelince; beş imâma beş kıble mevcûddur:

1. Mihrâb,

2. Kâ'be,

3. Beytü'l-ma'mûr,

4. Arşü'l-a'lâ,

5. Kürs'den mürekkebdir.

Allâh (C.C.)'ın huzûruna lâyık olan imâm, cesedini MİHRÂB'a, Rûh'unu BEYTÜ'LLÂH'a teslim eder. Aklı ile BEYTÜ'L-MA'MÜR'da meşgûl olur. Fehmi KÜRSÎ'de bulunup ve Kâlbi de ARŞÜ'A'LÂ'ya mu'allâk (asılı) olursa, böyle bir imâmın bu on meseleyi bilerek namaz kıldırmasıyla, peşindeki cema'âtin namazı da tamam olur. "Bu on meseleyi bilmez ve kendisinde cem etmezse, bu imâmın imâmlığı câiz olmayıp, cemâ'atin namazı da fazîleten düşük olur", denilmektedir.

Ve bi'llâhi tevfîk,

Ve ni'me'r-refık.

Derleyen : İbrahim Beğen
Pamuk Yayıncılık
http://sufizmveinsan.com
15.01.2002

KAYNAKÇA:
1. Elmah'lı Hamdi Yazır, Hakk Dîni Kur'ân Dili, Yeni Me'âlli Türkçe Tefsîr, C. l.f s. 15-145.

2. El-Hâc Mehmed Nûri Ef. Miftâhü'l-Kulûb (Kâlblerin anahtarı),s. 153vd.

3. Mevlânâ Celâleddin-i Rûmi, Mecâlis-i Seb'a.,s.70.

4. Abdülkâdir-i Geyllânî. Sırrü'l-Esrâr, s.32.

5. Kâdî Hân. Tefsîr, (Bk. Kuşadalı İbrâhim Ef. Hediyyetü'l-Veli fi Vâridât-ı Kuşadalı. / Millet Kütüphanesi, AU Emîri Ef. Şer'iyye Bölm. 1178, Yk. 39 ab.