Ebû
Hureyre'nin nakline göre Hz. Peygamber (s.a.v) "Çörek otunda ölüm hariç
her türlü hastalığın şifası vardır" demiştir (Buhârî, "Tıp", 7;
Müslim, "Selam", 88; İbn Mâce, "Tıp", 6; Tirmizî, "Tıp", 5). İbn Şihab,
bu hadiste geçen "sâmm" kelimesinin "ölüm" anlamına geldiğini ifade
etmektedir.
Çörek
otu, son iki yıldan bu yana daha önce görmediği kadar bir ilgiyle
karşılaşmıştır. Bu konuda zaman zaman bazı çalışmalar yayınlanmıştı. Ancak
geçen son iki yıl zarfında güvenilir uluslar arası dergilerde onlarca ilmî
araştırma yayınlandı. Bu araştırmaların büyük bir kısmı hayvanlar üzerinde
yapılmışsa da çörek otunun faydası üzerine gerek doğuda ve gerekse batıda
yayınlanan araştırmaların insanı hayrette bırakacak sayıda çok olması ve
çeşitliliği gerçekten ilgi uyandırmaktadı r.
Hz. Peygamber (s.a.v) "Size çörek otunu tavsiye ediyorum. Çünkü onda
ölüm hariç her derdin devası bulunmaktadır" buyururken
nasıl uyandırmaz ki! Gerçekten laboratuar araştırmaları, çörek otunun
bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ve buna bağlı olarak vücudu tahrip
eden mikroplara ve virüslere karşı gücünü, ayrıca kansere karşı direncini
artırdığını ortaya koymuştur. Bugün Amerika'nın en büyük enstitüsünde Dr.
Ahmed el-Kâdî ve Dr. Üsame Kandil ileri safhadaki kanser ve aids
hastalarına bala katılmış çörek otu vermektedirler.
Londra
Kings College Üniversitesinde yapılan bir çalışma 1997 yılında yayınlandı.
Yapılan araştırmada çörek otunun iki çeşit yağ ihtiva ettiği ortaya kondu.
Bunlar % 0.45 oranında anti enflamatuar (iltihap önleyen) özelliğe sahip
olan uçucu yağ, diğeri ise % 33 oranında sabit yağdır.
Araştırmacılar çörek otunun uçucu yağının romatizma gibi, eklem
hastalıkları iltihabını hafifletmede etkin olduğunu ortaya koymuşlardır.
Londra
Kings College Üniversitesinde yapılan bir araştırma, çörek otunun bazı
mikropların etkinliğini yavaşlattığını ve iltihap oluşmasını engelleyici
bir özelliğe sahip olduğunu ortaya koymuştur.
Çörek
otunun nefes darlığı ve solunum yolları iltihabının tedavisinde
faydalarına işaret eden bir araştırma yapılmıştır.
Bir başka araştırmada çörek otu özünün
meme, prostat, cilt kanseri gibi bazı kanser türlerinde kanser
hücrelerinin gelişmesini yavaşlatmayı başardığı ortaya konmuştur.
Bir başka araştırma çörek otunun fagositik (phagocytic) hücrelerinin
candida albicans adındaki bir çeşit mantar türünü yutma gücünü
arttırdığını ortaya koymuştur.
Bu
makalede bu alanda yayınlanmış yeni çalışmalardan birkaçına değinmek
istiyoruz.
Çörek Otu
Karaciğeri Tahripten Korur
Bilindiği üzere çörek otu yağı, karaciğeri bazı zehirli türlere karşı
koruyucu bir etkiye sahiptir. Çörek otunun halk tarafından karaciğer
hastalıklarında şifalı bitki olarak kullanılmakta olduğunu da bilmekteyiz.
Bundan
dolayı Demmam Kral Faysal Üniversitesinden Dr. el-Ğâmidî, yaptığı bir
çalışmada çörek otu çözeltisinin fareler üzerinde karaciğeri carbon
tetrachloride adındaki zehirli maddeye karşı korumadaki etkisini ortaya
koymuştur.
Bu
araştırma 2003 Mayısında Am J. Clin Med Dergisinde yayınlanmıştır. Yapılan
çalışma göstermiştir ki çörek otu çözeltisi, karaciğer üzerine carbon
tetrachloridin zehirli etkisini azaltıcı bir sonuç vermektedir.
Çörek
otu verilen farelerde karaciğer enzim düzeyi daha düşük çıkmıştır. Bunun
yanında karaciğer dokusu üzerine zehirli maddelerin etkisi ise daha az
görülmüştür.
Bir
başka araştırma 2003 Eylül'ünde Phytother Res Dergisinde yayınlanmıştır.
Bu makalede araştırmacılar carbon tetrachloride gibi zehirli maddeler
verilen farelerde çörek otu tedavisi neticesinde karaciğer tahribatının
daha az olduğunu ortaya koymuştur.
Çörek
Otunun Karaciğer Kanserinden Korumadaki Etkisi
J.
Carcinog Dergisinin 2003 sayısında yayınlanan bir çalışmaya göre Sri Lanka
Kelaniya Üniversitesinden uzmanlar diethylnitrosamine vererek karaciğer
kanseri oluşturdukları 60 fare üzerinde araştırma yapmışlardır. Bu
farelerden bir grubuna çörek otundan bir karışım verilirken, diğer gruba
sadece ot verilmiştir. Daha sonra araştırmacılar bu fareleri on hafta
süreyle izlemeye almışlar ve deney farelerinde karaciğer dokusunu
inceledikten sonra kanser etkisinin şiddetinin çörek otu karışımı ile
tedavi edilen farelerde daha az olduğunu ortaya koymuşlardır.
Araştırmacılar buradan bu çeşit maddelerin karaciğeri kanserojen
etkilerden korumada payı olduğu sonucunu çıkarmışlardır.
Çörek
Otunun Kolon Kanserinden Korumadaki Etkisi
Acaba
insan çörek otu sayesinde kolon kanserinden korunabilir mi? Mısır Tanta
Üniversitesinden araştırmacılar bu soruya cevap vermeye çalışmış ve
araştırmalarını 2003 Şubatında Nutr Cancer Dergisinde yayınlamışlardır.
Araştırmacılar 45 fareye kolon kanserine yol açan kimyasal madde
vermişler, 30 fareye de ağız yoluyla çörek otu yağı içirmişlerdir. Deneyin
yapılmasından on dört hafta sonra çörek otu yağı verilen farelerde kolon,
karaciğer veya böbrek üzerinde herhangi bir kanserli değişiklik olmadığını
görmüşlerdir. Bu da bize çörek otunun uçucu yağının kolon kanseri
oluşumunu engellemedeki gücünü göstermektedir.
Çörek Otu
ve Meme Kanseri
A.B.D
Jackson Mississipi Üniversitesinde yapılan ve Bio Med Sci Instrum
Dergisinde 2003 yılında yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar çörek otu
özü kullanmanın meme kanseri hücrelerini yavaşlatmadaki etkisini ortaya
koymuşlardır. Bu çalışma bu alanda daha fazla çalışmanın kapısını
aralayacak niteliktedir.
Çörek Otu ve Şeker Hastalığı
2003
Aralığında Tohoku J Exp Med Dergisinde yayınlanan bir çalışmada Türkiye
100. Yıl Üniversitesinden araştırmacılar şeker hastalığına yakalattıkları
50 fare üzerinde deney yapmışlardır. Bunu farelere karın zarından
(periton) girerek streptozotocin maddesi vererek yapmışlardır. Bundan
sonra fareler iki gruba ayrılmıştır. Birinci gruba otuz gün süre ile her
gün karın zarından (periton) uçucu çörek otu yağı verilmiştir. Diğer gruba
ise çörek otu yağı içermeyen tuzlu bir sıvı verilmiştir. Araştırmacılar
şeker hastalığına yakalanmış farelerde çörek otu yağının kanda şeker
oranını düşürdüğünü ve insülin miktarını arttırdığını tespit etmişlerdir.
Ayrıca çörek otu yağı insülin
salgılanmasından sorumlu pankreasta beta hücrelerini harekete geçirip,
çoğaltmıştır. Bu da çörek otunun şeker hastalığının tedavisinde yardımcı
olabileceğini ortaya koymaktadır.
Japonya'da yapılıp 2002 Aralığında Ress Vet Sci Dergisinde yayınlanan bir
çalışmada araştırmacılar çörek otu yağının şeker hastalığına
yakalandırılan farelerde insülin salgısını arttırdığını tespit
etmişlerdir. Deney farelerinde çörek otu yağı kanlarında şekerin düşmesine
yol açmıştır.
Dr.
Muhammed ed-Dehâhınî'nin 2002 yılında Planta Med Dergisinde bir
araştırması yayınlanmıştır. Doktor bu çalışmasında kan şekerini düşüren
çörek otu yağının etkisinin kanda insülin miktarını arttırarak değil,
aksine pankreas harici bir yoldan sağlamış olabileceğini ileri sürmüştür.
Fakat bu konuda daha çok bilimsel çalışma yapmaya ihtiyaç vardır.
Türkiye'de 100. Yıl Üniversitesinde yapılıp, 2001 yılında yayınlanan bir
araştırmada bu kez Yeni Zelanda tavşanları kobay olarak kullanılmıştır.
Tavşanlar iki gruba ayrıldıktan sonra bir grup şeker hastası yapılmış ve
ağız yoluyla iki ay süreyle günlük olarak çörek otu özü ile tedavi
edilmiştir. Araştırmacılar bu inceleme
sonunda çörek otu özüyle tedavi edilen tavşanlarda kan şekerinin
düştüğünü, bunun yanında damar sertliği oluşumunu azaltmada rolü olan
antioksidan maddelerin arttığını tespit etmişlerdir.
Çörek Otu
ve Alerjik Hastalıklar
Berlin
(Almanya) Charite Üniversitesinde yapılan bir çalışmaya göre
araştırmacılar alerjik hastalıklara yakalanmış 152 hasta üzerinde bir
çalışma yapmışlardır. (Bu hastalarda alerjik burun iltihabı, astım ve
egzama hastalıkları bulunmaktaydı .) Yapılan çalışma Tohoku J Exp Med
Dergisinin 2003 sayısında yayınlanmıştır. Bu alerjik hastalar, çörek otu
yağı ihtiva eden kapsüllerden günlük 40- 80 mg. arası verilerek tedavi
edilmişlerdir.
Hastalardan bu deney süresince özel ölçüm araçlarıyla kendilerindeki
belirtileri kaydetmeleri istenmiştir.
İmmunglobilin- E (IgE) ölçümü gibi laboratuar tetkikleri ile hastaların
akyuvar sayısı, cortizol hormon düzeyi, iyi huylu (HDL) ve kötü huylu
(LDL) kolesterol düzeyleri ölçülmüştür. Yapılan çalışmalar astım veya
alerjik burun iltihabı ya da egzama hastalığına yakalanmış kişilerde
belirtilerin iyiye doğru gittiğini ortaya koymuştur. Bu hastalarda
trigliserid düzeyi hafif miktarda düşmüş, buna karşılık faydalı kolesterol
düzeyi açık biçimde yükselmiştir. Diğer yandan da cortizol veya
lenfositlerde kayda değer bir etki görülmemiştir.
Alman
araştırmacılar, yaptıkları deneyden çörek otu yağının alerjik
hastalıklarda ek bir ilaç olarak etkin olduğu sonucunu çıkarmışlardır.
Çörek Otu
ve Nefes Darlığı
Senelerden beri çörek otu ilaçları öksürük ve solunum yolu hastalıklarında
kullanılmaktadı r. Acaba bunun doğru olduğuna bilimsel ve modern bir delil
bulunmakta mıdır?
Riyad
Kral Suud Üniversitesinden araştırmacılar çörek otu yağının antı
enflamatuar etkisini kobay olarak kullandıkları Hint domuzunun (Guinea
Pig) nefes borusu (Trachea) üzerinde araştırmışlardır. Araştırma
neticesinde anti enflamatuar etkinin nefes borusu adaleleri üzerinde
gevşetici bir role sahip olduğunu görmüşlerdir. Bir başka ifadeyle çörek
otu yağının anti enflamatuar özelliğinin nefes borusu adalesini
genişlettiği ortaya çıkmıştır. Bu da nefes darlığının tedavisine yardımcı
olmaktadır.
İshal ve
Nefes Darlığı Tedavisinde Çörek Otu
Bilindiği üzere çörek otu ishal ve nefes darlığında uzun senelerden beri
kullanılmaktadı r. Dr. Cilani, çörek otu özünün nefes borusunu genişletici
ve adalelerini gevşetici (spasmolytic) etkisini öğrenmek için laboratuar
çalışması yapmıştır.
Yapılan
çalışma, çörek otu yağının kalsiyum salgılanmasını engelleyerek adaleleri
gevşetici ve nefes borusunu açıcı bir etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Bu
da çörek otunun şifalı bitkiler alanında bilinen etkisini açıklayan kuralı
vermektedir.
Çörek Otu
ve Mide Hastalıkları
Çörek
otunun mide zarını koruyucu etkisi bulunmaktadır. Kahire Üniversitesinden
araştırmacılar midelerinde yara açtıkları fareler üzerinde deneylerde
bulunmuşlar ve denek farelerini, çörek otu yağı veya (içindeki etkin
özellik) anti enflamatuar ile tedavi etmişlerdir. Yapılan deney, bu iki
maddenin mide zarını tahriş edici etkenlerden veya mideye zararlı
yaralardan koruduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
İskenderiye Üniversitesinde görevli ve çörek otu alanında uluslararası üne
sahip büyük uzman Dr. Muhammed ed-Dahâhınî bu konuda bir çalışma
yapmıştır. Dahâhınî, fareler üzerinde yaptığı çalışmada çörek otunun
alkolün sebep olduğu tahrişlerden mide zarını koruyucu etkisini
incelemiştir. Bu araştırma neticesinde çörek otu yağının alkolün sebep
olduğu mide tahrişlerine karşı etkin koruyucu bir tesiri olduğunu ortaya
koymuştur.
Çörek Otu
ve Böbrek Hastalıkları
Ezher
Üniversitesinden araştırmacılar çörek otundaki anti anti enflamatuar
özelliğin böbrek rahatsızlığına olan etkisi üzerine bir çalışma
yapmışlardır. Doxorubicin maddesi vasıtasıyla fareler üzerinde yapılan
çalışmada anti enflamatuar (çörek otundaki etkin özellik) idrar yoluyla
protein ve albümin atımını yavaşlattığı tespit edilmiştir. Ayrıca çörek
otunun böbrekte meydana gelen olumsuz etkileri yavaşlatan anti oksidan
madde içerdiği görülmüştür. Bu da anti enflamatuar özelliğin böbreği hasta
olmaktan koruyan bir rolünün olabileceğini göstermektedir.
Çörek Otunun Kalp Ve Damarları Koruyucu Etkisi
Bilindiği üzere kanda bulunan homocysteine maddesinin yüksekliği kalp,
beyin ve periferik damarlarda genişleme meydana getirmektedir. Bilginler
hastaya vitamin (folikasit, vitamin B 6, vitamin B 12) verilmesinin
kandaki homocysteine düzeyini düşürdüğünü göstermiştir. Buradan hareketle
araştırmacılar, Kral Suud Üniversitesinde (Suudi Arabistan) çörek otunun
kandaki homocysteine düzeyine olan etkisini incelemişlerdir. Yapılan bu
çalışma 2004 ocağında Int J Cardiol Dergisinde yayınlanmıştır.
Araştırmacılar bir hafta boyunca otuz dakika süreyle bir grup fareye çörek
otunda bulunan anti enflamatuardan 100 mg. vermişlerdir. Bunun neticesinde
anti enflamatuar özelliğin kanda homocysteine maddesinin yükselmesine
karşı etkili olduğunu tespit etmişlerdir. (Doğal olarak farelere bu
deneyden önce homocysteine maddesinin düzeyini yükseltecek ilaç
verilmiştir.)
Homocysteine maddesinin kandaki yüksekliği trigliserit, kolesterol ve
vücuda zararlı oksidan maddelerin düzeyinin yükselmesine yol açmaktadır.
Araştırmacılar çörek otu özünün homocysteine düzeyinin yüksekliğine eşlik
eden zararlı maddelerin azalmasına yol açtığını görmüşlerdir. Bu, çörek
otu yağının homocysteine düzeyinin yüksekliği ile ona eşlik eden kan
yağlarının yükselmesi neticesinde meydana çıkan zararlı etkilerden kalbi
ve damarları korumasının mümkün olduğu anlamına gelmektedir. Hiç kuşkusuz
bu alanda daha fazla araştırma yapmaya ihtiyaç vardır.
Çörek
Otunun Antioksidan Oluşu
J Vet
Med Clin Med Dergisinin 2003 Haziran sayısında bir araştırma yayınlandı.
Bu çalışmayı yürüten doktorlar carbon tetra celoride verilen farelerde
çörek otunun antioksidan olarak etkilerini tespit etmek için bir deney
yaptılar. Bu deney 60 fare üzerinde gerçekleştirildi ve birçok fareye
karın zarından (periton) girerek çörek otu yağı verildi. Bu deney 45 gün
sürdürüldü. Deney neticesinde araştırmacılar çörek otu yağının lipid
peroxidation düzeyini düşürdüğünü, buna karşılık antioksidan maddeleri
arttığını tespit ettiler. Bilindiği üzere antioksidan maddeler, vücudu
birçok dokuda tahribat oluşturan ve damar sertliği, kanser, bunama ve
benzeri birçok hastalığa yol açan serbest radikallerin etkisinden
korumaktadır.
Drug
Chem Toxicol Dergisinin 2003 mayısında yayınlanan bir başka araştırma
çörek otu yağında antioksidan maddenin bulunduğunu ortaya koydu.
Çörek Otu ve Kolesterol
Kazablanka (Fas) Kral II. Hasan Üniversitesinden araştırmacılar çörek
otunun farelerde kolesterol ve kan şekeri düzeyine olan etkisini
araştırdılar. Bu çalışmada farelere on
iki hafta boyunca 1 mg. çörek otu yağı verildi. Yapılan deneyin sonunda
farelerin kanında kolesterolün % 15, trigliseritin % 22, kan şekerinin %
16.5 azaldığı, buna karşılık hemoglobin miktarının % 17.5 arttığı görüldü.
Bu da
bize çörek otu yağının insanlarda kolesterol ve kan şekeri düzeyini
düşürmekte etkin olabileceği izlenimini vermektedir. Fakat bu konuda insan
denekler üzerinde daha fazla laboratuar çalışması yapmaya ihtiyaç vardır.
Dr.
Muhammed Dahâhınî'nin 2000 Eylül'ünde bir Alman dergisinde yayınlanan
çalışması, çörek otu yağının farelerde kolesterol ve trigliserit düzeyini
düşürdüğünü ortaya koydu.
Çörek Otu
ve Tansiyon Yüksekliği
Kazablanka (Fas) Therapi Dergisinin 2000 sayısında yayınlanan bir
çalışmada araştırmacılar günlük olarak 0.6 mg. alınacak çörek otu özünün
idrar söktürdüğünü ve tansiyonu düşürdüğünü tespit ettiler. Çörek otu özü
ile tedavi edilen farelerde tansiyon yüksekliği ortalama olarak % 22
oranında düşerken nidilat hapı verilerek tedavi edilen farelerde % 18
oranında düştüğü görüldü. (Nidilat, tansiyon düşürücü etkisi bilinen
meşhur bir haptır.) Çörek otu ile tedavi edilen farelerde idrar miktarı
artmıştır.
Çörek Otu
ve Romatizma
Ağa Han
Üniversitesinden (Pakistan) araştırmacılar, Phytother Dergisinin 2003
Eylül sayısında yayınlanan bir çalışmalarında aşağıdaki soruyu gündeme
getirdiler: Romatizma hastalığına yakalanmış olan kimselerde mafsal
iltihabının hafifletilmesinde çörek otu ne gibi bir rol oynamaktadır?
Doktorlar tarafından bilinen vücutta fagostik hücrelerin (macrophages)
ürettiği bir madde olduğu ve bu maddenin nitric oxsid adını aldığı
bilinmektedir. Bu madde iltihap olayında arabulucu bir rol oynamaktadır.
Araştırmacılar çörek otu özünün nitric oxsid üretimini yavaşlattığını
tespit etmişlerdir. Belki bu, çörek otunun eklem iltihaplarını
hafifletmedeki rolünü açıklayabilir.
Demmam
Kral Faysal Üniversitesinden Dr. el-Ğâmidî'nin J Ethno Pharmacol
Dergisinin 2001 sayısında yayınlanan bir araştırmasına göre çörek otunun
eklem iltihaplarına karşı yatıştırıcı bir etkisi bulunmaktadır. Bu özellik
çörek otunun bu etki mekanizmasını anlamak için daha fazla çalışma
yapılmasına kapıyı aralayacaktır.
Çörek
Otunun Kanı Sulandırması
Demmam
Kral Faysal Üniversitesinde (Suudi Arabistan) fareler üzerinde yapılan bir
çalışma çörek otu yağının pıhtılaşma faktörlerine karşı etkisini ortaya
koymuştur. Denek fareler çörek otu yağı ihtiva eden unla beslenmiştir.
Araştırmacılar normal unla besledikleri farelerle bu fareleri mukayese
etmişlerdir. Ortaya çıkan sonuç pıhtılaşma faktörlerinde bazı
değişikliklerin görüldüğüdür. Farelerin kanında fibrinojen maddesinin
yükseldiği görülmüştür ve prothrombin zamanı uzamıştır. Bu da bize çörek
otu yağı kullanarak farelerde kanı pıhtılaştıran faktörde değişiklikler
meydana getirme imkanı olduğunu göstermektedir. Ancak bu konuda da
insanlar üzerinde deney yapılmasına ihtiyaç vardır.
Çörek Otu
ve Mikroplar
Kahire
Üniversitesinden Dr. Mürsî Acta Microbiol Pol Dergisinin 2000 sayısında
yayınlanan bir araştırmasında çörek otunun mikroplara olan etkisini
incelemiştir. Doktor, gram pozitif boyadan 16, gram negatif boyadan 6
çeşit üzerinde incelemede bulunmuştur. Bunun neticesinde bazı mikrop
türlerinin çörek otu özüne karşı olumlu cevap verdiği ortaya çıkmıştır.
Çörek Otu
ve Mantarlar
Ağa Han
Üniversitesinde (Pakistan) yapılan bir çalışma Phytother Res Dergisinin
2003 Şubat sayısında yayınlanmıştır. Bu çalışmada kandidiyasiz (candıda
albıcans) hastalığına yakalandırılan fareler çörek otu özüyle tedavi
edilmiştir. Araştırmacılar candida albicans mantarlarının gelişiminde çok
büyük oranda gerileme olduğunu görmüşlerdir. Dr. Ağa Han araştırmasının
sonunda şöyle demiştir: "Bu çalışmanın neticesi, çörek otunun
mantarların tedavisinde faal olduğunu ortaya koymaktadır."
Yapılan
bu çalışmalar, Hz. Peygamberin (s.a.v) getirdiklerine dair modern
incelemelerin sadece bir kısmıdır.