Science Dergisi 2003 yılında gerçekleştirilen bilimsel gelişmeleri ve buluşları değerlendirerek, yıla damgasını vuran 10 kritik gelişmeyi son sayısına kapak yaptı.

Birinciliği evrenin genişlemesini açıklayan kara enerji kuramı aldı. İkinciliği şizofreni ve depresyon gibi zihinsel ve ruhsal bozukluklara neden olan genin tespiti alırken, üçüncü sırada ise küresel ısınma üzerine yapılan bir araştırma yeraldı.
Science dergisi Genel Yayın Yönetmeni Don Kennedy küresel ısınmanın artık “inkar edilemeyecek” boyutlara geldiğini belirterek konu ile ilgili her tür araştırmanın dikkat çektiğini vurguladı. Bilimsel Top 10 listesi Science dergisi yayın kurulu ile bilim adamlarından oluşan bir jüri tarafından belirleniyor.

EVRENİN SIRRI: KARA ENERJİ

Top 10 listesinin birincisi kara enerji ile ilgili olarak Kennedy, söz konusu araştırmanın yıllardır bilim adamlarını meşgul eden evrenin sırlarına ilişkin bir “bilinmeyen”e ışık tutuğuna işaret etti. Kara enerji kuramına göre, evrenin yüzde 73’ü kara enerji dene bir madde ile “dolu”, evrenin yüzde 23’ü kara madde ile “dolu” iken, normal maddeler evrenin sadece yüzde 4’ünü kaplıyor. Çalışmalar ayrıca, evrenin yaşının, ancak bir kaç onbin yıllık oynama payı ile, ortalama olarak 13.7 milyar yıl olduğunu saptadı; daha önce evrenin yaşının 12 ile 15 milyar yıl arasında olduğu tahmin ediliyordu.

KARA ENERJİNİN “VARLIĞI”

Şubat ayında Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (Wmap) uydusu, kozmik dalga radyasyonlarından (400 bin yıldan genç oluşumlar) şimdiye dek elde edilen en detaylı fotoğrafını çekmişti. Temmuz ayında Sloan Digital Sky Survey (SDSS)’den astronomlar kendi galaksi haritaları ile Wmap’ten kozmik dalga datalarını üstüste koyarak, evrende kara enerjinin varlığını araştırmışlardı. Buna göre, bu iki haritanın tutarlı bir şekilde oturması için, kara enerji mutlaka “var” olması gerekmekteydi.

ÇELİŞKİLİ BULGULAR

Daha sonra, bir grup astronom European Space Agency’s (ESA) XMM-Newton uydusundan gelen bulgular ile değerlendirildiğinde, kara enerji kuramının şüphe uyandırdığını iddia ettiler. Bu bilim adamları 8 uzak galaksiden yayılan x-ışınlarının nicelik ve enerji ölçümlerini yaptılar, buna göre evrende maddenin yoğunluğu sanıldığından da yüksek olabilir, ki bu çıkarım da, Observatoire Midi-Pyrenees’den Dr. Alain Blanchard göre, kara enerjinin evrenin yüzde 70’ini kapladığı savıyla çelişiyordu, zira bu sayının daha düşük olduğu düşünülebilirdi.

ÇELİŞKİNİN BİLİMSEL DEĞERİ

Evrendeki kara enerjinin “var”lığı sorusu bilim aramlarını bir süre daha düşündürecek, kimi zaman çelişkili sonuçlar çıksa da, bu kavramın araştırılması dahi insanın evreni kavrayışındaki bilimsel gayreti açısından son derece değerli.

Science dergisinin belirlediği 2003 yılının en önemli bilimsel buluşları:

1. Evrendeki kara enerji üzerine yapılan araştırmalar.
2. Şizofreni, depresyon gibi hastalıklara yol açan gen bulundu.
3. Küresel ısınmanın doğal bitki örtüsü ve hayvan davranışları üzerindeki olumsuz etkileri tespit edildi.
4. RNA (ribonucleic acids)’lerin hücreler üzerindeki etkileri.
5. Hücrelerin içerisindeki tek moleküllerin incelenmesi.
6. Gamma ışınları ile ilgili bulgular ve yeni teoremler.
7. Kök hücreler üzerinde yapılan araştırmalar ve kısırlık tedavisi.
8. Bazı ‘high-tech’ cihazların ışığı ve diğer elektromanyetik radyasyonu “yanlış” yöne yansıttığı tespit edildi.
9. Erkek kromozomu Y’nin aslında bir ikizi olduğu bulundu.
10. İlerlemiş kolon kanseri olmuş hastanın yaşamını uzatan tedavi; tümörlere kan akışını kısıtlayan bu ilaç ile tümörün ilerlemesi nispeten yavaşlıyor.

BBC / Londra