İnsanlar
da dahil olmak üzere tüm canlılar, vücutlarının bazı parçalarını
yeniden oluşturma yeteneğine sahiptir. Tabii ki bu özellik
insanlarda; tek hücreliler (bakteri, mantar, yosun gibi) ve bitkiler,
omurgasızlar gibi ilkel organizmalardaki kadar belirgin değildir. Bu
organizmalar yeni bir kafa, kuyruk ve diğer vücut parçalarını
yeniden oluşturabilirler. Memelilerin neden yeni bir kol-bacağı
tekrar oluşturamadığı ise bilinmiyor. Memeliler daha karmaşık
biyolojik bir yapıya sahip olduğundan, yeniden oluşum için elverişli
durumda değiller. İnsan ve diğer memelilerdeki gelişmiş kontrol
mekanizması, yeniden üreyen organları denetim altında tutacak şekilde
organize edilmiştir.
İnsanlar,
hücrelerinin kontrolsüz şekilde büyümelerini önleyecek güvenlik
mekanizması ile donatılmıştır. Yaşa bağlı olarak hücreler
organizasyon yeteneğini de kaybeder ve kontrolsüz çoğalmalar başlar.
Bunların belli miktarları geçerek ortamda egemenliği ele almasıyla
ise kanser oluşur.
Memelilerde
deri, kas ve kan hücreleri ömür boyunca yenilenir. Bunların
miktarlarının normal sınırlar içinde olması gerekir. Sayısal ya
da boyutsal artış ve azalmalar patolojiktir.
Bilimsel
çalışmalar, kan ve beyin hücrelerinde yeniden oluşuma dair yeni
bilgiler vermektedir. Bu da yakın bir gelecekte,
yedek iç-organlar ve kol-bacak üretimine zemin hazırlayabilir.
Tüm
canlılar organlarını aynı şekilde oluşturmaz. Bitkilerde ve
denizanası gibi organizmalarda kayıp parçalar kendisine çeki düzen
veren komşu dokular tarafından takviye edilmeye çalışılır. Daha
karmaşık bir yapıya sahip olan hayvanlarda
yok olan kol ve bacağın yerine özel dokularda bir tomurcuk
gelişir. Ancak bu yok olanın aynısı değildir. Pek çok böcekte
yeniden çıkan bacaklar, hem daha küçüktür, hem de bazı parçaları
eksiktir. Oluşan parçalar genellikle orjinalinin yarısı kadardır,
ayrıntılar farklıdır. Örneğin, kertenkelede yeniden üreyen
kuyrukta omurga
yerine kıkırdaktan yapılmış bir tüp bulunur.
Ne
yazık ki ,tüm gelişmelere rağmen, kayıp bir uzvun, yerine
konulması şu an için imkânsızdır. Yapılan protezler mükemmel
yaratılıştaki orjinalinin çok kaba bir modeli olmaktan öteye
gidememektedir. Bırakın, bütün halindeki bir modeli çok küçük
parçalar dahi (kalp kapakçığı, göze ait bazı protezler
v.s. gibi) işlevleri ve modeli tam tutturamamakta, hatta bazı
alanlarda oyuncak gibi kalmaktadır.
Orjinalinden
ayrı kalmamak umuduyla...
Ahmet
F. Yüksel
& Dr. Işıl Yurdaışık
http://afyuksel.com
11.8.2000
|