Hamilelikte yaşanan stres çocuğun duygusal beynini etkiliyor

Hamilelik döneminde annenin stresli olması  bebeğin duygularının gelişmesi için büyük önem taşıyan  beyninin yapısını değiştirebiliyor.

Buna ek olarak rodent cinsi fareler üzerinde yapılan araştırmalarda stresin etkilerinin kız ve erkek bebeklerde farklılıklar gösterdiği tesbit edildi. Magdeburg Üniversitesi/Almanya’dan Katharina Braun  bu keşfin erkek ve kadınların duygusal ve psikiyatrik bozukluklara ne ölçüde  yatkın olduğunu açıklayabildiğini belirtmiştir.  Braun, bu çalışmasını Viyana da her yıl toplanan Avrupa Nöro- bilimcileri Derneğinin yıllık toplantısında sunmuştur.

Braun ve meslekdaşları Israil deki Kudüs Üniversitesinde stresin hamile fareler üzerindeki etkilerini de araştırdılar. Şayet, anne fareler hamilelik döneminin son üç ayında  strese maruz kalıyorlarsa doğan bebeklerin beyinlerinin  her iki tarafında duyguları kontrol eden bölümde (cingulate cortex ve orbitofrontal cortex) daha az sinir bağlantısı (ağı) kurdukları gözlendi.

Buna ek olarak beynin değişik bölgelerindeki sinir hücreleride  normalden daha farklı bağlantılar yaptılar ve bu bağlantı şekilleride kız ve erkek bebeklerde değişiklik gösterdi.

Beyinde hafıza ve duyguları kontrol eden hipokampus bölgesinde erkeklerde daha fazla bağlantı oluştu, buna karşılık kızlarda bağlantı adedi düştü.

Prefrontal kortekste erkeklerde daha kısa sinir bağlantıları oluştu, ancak kızlarda hiç bağlantı oluşmadı.

Braun, beyindeki bu gelişmelerin yetişkinlerde ki davranışları nasıl etkilediğini henüz test etmedi. Ancak, bu sonuçlar insanlarda görülen duygusal bozuklukların ne şekilde ortaya çıktığını belirten mekanizmayı açıklamakta yararlı olabilecektir.

Kızlar ve Erkekler

Erkek çocuklarda kızlara göre daha fazla ADHD-Attention Deficit Hyperactivity Dısorder (Dikkat bozukluğu ve hiper aktivite) görüldü. Bu bozukluk beynin prefrontal bölgesindeki dikkat sistemleri ile ilgilidir.  Buna karşılık kızlarda da  depresyon gelişti ki bu da hipokampusun küçülmesi ile ilişkilidir.

Braun ‘’Bebeklik döneminde yaşanan deneyimlerin, özellikle duygusal deneyimlerin yetişkinin hayatındaki beyin içi bağlantıları etkilediğini’’ belirtmiştir.  Strese duyarlılık doğumdan sonrada devam eder ve değişik stres tipleri ile travmalar beyinde değişik defektlere yol açar.

Örneğin, bebek farelere uygulanan günlük ızdırap verici uyarıcılar, veya annelerinden ayrılmak gibi deneyimler hep prefrontal kortekste değişimlere sebep olmuştur. Ancak, ayrılık durumu daha fazla sinir bağlantısı üremesine neden olmuş, fakat ızıdrap verici uyarıcılardan dolayı  daha az bağlantı üremiştir.

Gene  bir cins fare (brush tail rats)  üzerinde yapılan daha ileri düzeydeki deneylerde ise (ki bu cinste babalar bebeklerin bakımından sorumludur) babanın uzaklaştırılması bebeklerin beynindeki duygusal merkezlerde daha az nöron bağlantısı oluşmasına  yol açmıştır.

Bebeklerde aktivite azlığı görülmüş ve bu şekilde büyümüşlerdir. Ayruca,  annelerinin sesine de cevap vermemişlerdir. Duygusal boşluklar  yaşayan hayvanlarda daha sonraları hem duygusal hemde sosyal sorunlar oluşmuştur.

DONDURULMUŞ DUYGULAR

Braun, Romen öksüzler arasında onların  yaşadıkları üzücü deneyimlerin sonuçlarını kıyasladı ve şunu belirtti ‘’Aynen hayvan beyninde olduğu gibi insan beynide duyguların gramerini öğrenmek zorundadır’’.

Öksüz çocuklar aileler tarafından evlat edinildikten sonra iyi bir davranış düzeyine ulaştılar, ancak duygusal yanları sanki dondurulmuş gibi kaldı.

Braun, şimdi bu etkilerin değiştirilebilmesi konusunda bilim adamları ile işbirliği yaptıklarını ve bir yetişkinin  beyninin genç beyinlerde olan  esnekliği ne zaman kaybettiğini bilmeninde önemli olduğunu belirtmiştir.

Bu arada Roma üniversitesinden Igor Branchi’nin yaptığı çalışmalardan bir ümit ışığı vermiştir. Bu çalışmalarda fareler (ana okulu çocuğu çağındaki çocukların yaşına denk yaştaki fareler) ekstra  sosyal uyarıcılarla karşılaştığında   bebeklik döneminde  oluşmuş duygusal sorunlarının çoğunda düzelme    görülmüştür.

-12. Temmuz.2006

-New Scientist.com haber servisi

-Helen Philips, Vienna