JAPON ŞİİRLER

HAIKU oldukça kısa bir şiir türü olup 5,7,5 hece ölçüsünde 3 satırdan oluşur. Bu kısa şiirin essası 17'li hece düzenidir. Haiku'da şair yoğun bir biçimde sadece 3 satır ve 17 hecede, kigo veya kidai denilen şifre kelimeleri kullanılarak bir mevsim anını canlandırıp, tabiat, doğa, ve insan duyguları sembolize eder. Türkçemize çevrildiğinde belkide bir çok haikunun, bizim için derin anlamlarını hissetmek mümkün olmayacaktır, ancak Japon dili içinde her haikunun derin anlamlar ifade ettiği ve hisleri kabarttığı mutlaktır.
Buda haikunu daha çok Japon edebiyatı içinde anlaşılmasını gerektirir. Haiku 16. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Orjinal tarzının korumuş ve modern Japonya'da da hala popülaritesini koruyan bir şiir türü olmuştur.
Haikuda belli bir kafiye yoktur, ancak şiirsel ritim hece ölçüsüyle ve içerdiği geniş anlamlar ile sağlanır. Bu yüzden bu kadar kısa hece ile hisleri yoğunlaştıracak kelimeleri anlam ve görsel ifadeler ile birleştirmek usta şairlere mahsus olmaktadır.
Her devrin usta bir haiku kalemi vardır ancak şimdiye kadar haikunun gelmiş geçmiş en usta kalemi Basho (Başo) kabul edilmektedir. Yukarıdaki haiku Basho'nun, hatta Japonyanın en ünlü Haikusudur.
Bu yazı dizimizde gerek Haiku'dan gerekse Japon edebiyatının diğer eserlerine yer vererek hem usta kalemleri tanıtacağız hemde eserlerini açıklamaya çalışacağız.

Şair: Matsuo Basho
(1644-1694) eşsiz seyahat günlükleri yazarak Japonyanın birçok yerini gezdi. Basho'dan önceki haiku alışılmadık şeyleri hafif bir yürek edası ile aktarmaya yönelikti. Basho ise kendi haklarında tam olan minyatür şiirler geliştirerek yeni bir sanatı edebiyat zirvelerine kazandırdı.

(Yazarın bu şiirde özellikle esinlenmesi, eski savaş alanlarında şimdi sadece yaz otlarının olması ve orda geçmiş zamanda savaşmış savaşçıların sadece bir hayal gibi kalmasıdır.)

BİR JAPON ŞİİR TÜRÜ... HAIKU