|
 
Manyetik alanlar ancak son yıllarda dilimize düşen bir kavram
olmuştur. İnternetin de gelişmesiyle öğrendik birçok şeyi.
Dahası, televizyon kanallarının artması ve belgesel kanallarının
kolay ulaşılır olması da buna önayak olmuştur. Artık
belgesellerin de yardımıyla birçok şeyin farkındayız. Örneğin,
bu haftaki konumuz olan manyetik alanlar… Kuşların nasıl göç
ettiğini biliyor musunuz? Evet, manyetik alanların yardımıyla…
Hayvanlar birçok şeyi aslında manyetik alanları algılamaları
sayesinde yapıyorlar ya da sıcakları, sesleri algılamaları
sonucunda…
Kaptanlar da eskiden beri gemilerin seyir defterlerine,
aldıkları rotayı manyetik hesaplara göre not ederlerdi. Seyir
defterlerini tarayan bilim insanları Dünya’nın manyetik
alanlarının 1860’tan beri hızla güç yitirdiğini ortaya çıkardı.
Dünya’nın manyetik gücündeki düşüş bu hızla giderse, 2 bin yıl
içinde tamamen sıfırlanacak. Araştırmacılar, Dünya’nın manyetik
kutuplarının yer değiştireceğini ve bugünkü kuzeyin güney,
güneyin ise kuzey olacağı spekülasyonunu dile getiriyor.
Bu
iddianın sahibi İngiltere’de University of Leeds (Leeds
Ünivertisesi)’ndeki araştırmacılar, manyetizma ile ilgili
bilgiler içeren eski gemi seyir defterlerini 25 yıldır tarıyor
ve bunları tasnifliyor. Araştırmacılara göre, manyetik gücün
azalması en şiddetli bir şekilde Atlas Okyanusu’nun güneyinde
gerçekleşiyor.
17
ve 18’inci yüzyıllarda Avrupalı kaptanlar, gemilerinin
pusulalarını kuzeye ayarlarken kullandıkları manyetizma
ölçümlerini not ederlerdi. Gemi seyir defterlerinden manyetik
alanların geçmişteki halini tüm detaylarını vermeleri
beklenmiyor, ancak bu verilerden ana hatlar çizilebiliyor.
1590’da dahi yapılan bazı ölçümleri en fazla yarım derece
şaşacak kadar kesin olduğunu vurgulanıyor.
Gemilerin manyetizma ölçümü yapıldığında, bulundukları konumu
temel alarak, taranan seyir defterlerindeki verilerden Dünya’nın
manyetik alanlarının 1590-1840 aralığındaki haritasını
çıkarıldı. Bu veriler, mineral pıhtıları veya volkanik kayalar
gibi dolaylı kanıtlarla birleştirildi.
Direkt ve dolaylı kanıtların oluşturduğu haritada, gezegenin
küresel manyetik alan gücünün 1590 ile 1840 arasında
değişmediğini ortaya çıkardı. Ancak, bu tarihten sonra, ani bir
düşüş göze çarpıyor. 1840 sonrasında, Dünya’nın manyetik alan
gücü her 100 yılda yüzde 5 düşüşe geçiyor.
Her 300 bin yılda bir Dünya’nın kuzey ve güney manyetik
kutupları yer değiştiriyor. Manyetik kutbun yer değiştirmesi
için önce aşamalı olarak güç yitirmesi ve sonunda tamamen
sıfırlanması gerekiyor.
Manyetik kutupların tam değiş tokuşu en son 780 bin yıl önce
gerçekleşti, kısacası vaktinde gerçekleşmeyen kutup değiş tokuşu
uzun bir zamandır eli kulağında bekliyordu. İşte uzmanlar uzun
bir süredir gebe olan bu sürecin rayına oturduğunda, hızla
ilerleyeceğini ve kutup değiş tokuşunun “5 bin yıl gibi kısa bir
sürede” yerine oturacağını düşünüyor.
Hızlı ve ani bir manyetik kutup değişim süreci aslında henüz
başlamamış veya yeni başlamış olabilir. İşte bu noktada güney
Atlas Okyanusu’ndaki anormallik devreye giriyor. Güney Amerika
bölgesindeki manyetik kutup değişimi, seyir defterlerinden elde
edilen verilere göre, ilk olarak 1800’lerin başında başlamış
olabilir. Manyetik alan değiş tokuşunun şiddeti artarak 1860’a
kadar geldi ve bu tarihte gezegendeki tüm manyetik alanların güç
dengesini bozacak şiddete ulaştı.
Diğer bir deyişle; beklenen manyetik kutup değiş tokuşu, ilk kez
güney Atlas Okyanusu’nda başladı ve o derece hızlı gelişti ki,
diğer bölgeleri de beraberinde koşturdu. Küresel manyetik alan
değiş tokuşunun 2 bin yıl içinde olacağı varsayımından
hareketle, Kuzey Işıkları veya Aurora olarak adlandırılan
manyetik ışıltılar tüm gezegenden görünecek.
Kaynak: Araştırma Science dergisinde yayımlanmıştır
Volkan Tolga
İstanbul - 25.07.2006
http://sufizmveinsan.com
volkantolga@hotmail.com
|
