|
İnsanlığımızdan utandığımız günleri bir hatırlayın. Bizleri bu
hale itekleyen, hangi duygudur dersiniz? Ben, “üzerinde pek
fazla düşünmeye gerek kalmadan adlandıracağımız bu hal,
‘kıskançlık’tan başka bir şey değil” diyorum! Tahmin ederim,
siz de bana hak veriyorsunuz. Tabi kıskanç olmayanlar ya da bu
duyguyu rahatsız olacak derecede hissedemeyenler, üzerine
alınmayabilir. Kıskanmak ve gıpta (imrenmek) aynı şey değildir.
Aralarında çok fark bulunuyor. İlki, zihni allak bullak eden bir
şey. Ama "biz
kıskanmıyoruz, sadece gıpta ediyoruz”
diyenlerinde kendilerine bir oto kontrol yapmaları tavsiye
edilir.
Meselenin bu yanına nasıl olsa başka zaman değiniriz. Bizi şimdi
konunun asıl tarafı ilgilendiriyor:
Kıskançlık, bazılarımızda bir an, bazen dakikalarca veya bir iki
gün sürüp gider. Kimilerinde ise devamlı, adeta bir takıntı
halindedir. Kıskanan, kıskandığı ile birlikte yaşar. Ve kim ne
derse desin kıskanç olanın ne yapacağı belli olmaz. Bu bakımdan
çok dikkatli olmak şarttır. Mesela çekememezliğe sebep
olabilecek herhangi bir olay hâsıl olduğunda, mazlum kişi, söz
konusu koşullar ile alâkası olsun olmasın, kıskanan tarafından
en azından bir gönderme ile ağzının payını alma durumunda kalır.
Bu
arada biz, kimi zaman söz konusu alışkanlığımız dolayısıyla
hangi boyutta, hangi eğitim düzeyinde olursa olsun bazı
insanlara -yapmak istedikleri şeyi fark etmeden–‘Kıskanç’
tabirini kondurmaktan çekinmiyoruz. Bu da ayrı bir durum. Ama
sonuçta, kendimizi güldürmekten de öteye gidemiyoruz. Kimileri
de şayet farklı özellikler ortaya koyuyorsa, bu insanlar için de
‘kıskanılıyor’ sıfatını kullanmak zorunda kalıyoruz.
Anlaşılacağı üzere, bu duygu yalnız sokaktaki insanın değil,
belli bir olgunluğa ermiş olanların da sorunu. Ne var ki, sıkı
bir eğitimi almamış olanı aşırılığa kaçıyor, frenleme yapamıyor.
Baş sebebi ise yukarıda belirttiğim gibi bireyin hiç bir şeyden
haberdar olmayışı hemen arkasından da yaşadığımız dünyanın
adaletsizliklere gebe oluşu geliyor. Bunun altında yatan gerçek
de ise, ‘onda var’ ‘bende niye yok?’ anlayışı
mevcut.
Tek
tek saymaya yerimiz yok, ama ne demek istediğimi somut birkaç
örnekle açıklayayım:
Müslüman, hem “gâvur”
dediği kimsenin icat ettiği şeyleri kullanıyor,
hem de onu kötülemeye devam ediyor. Onu karalayacağına
şükredip taltif etse ya!. Ama yapamıyor. Buna karşılık,
Allah’a inanmayan dinsiz kişi, çok olumlu şeyler ortaya koyan
bir İslam ferdini kıskanıyor, zayıf olanı bu yanını göstermemek
için başka yollara başvurarak onu yerden yere vurmaya gayret
gösteriyor. Esasen, onların ‘Türban’ konusundaki açık
tavırları da buradan
kaynaklanıyor. Diğer yandan
büyük ülkeler, nüfus
ve yüz ölçümü itibariyle kendilerinden küçük, ama doğal
zenginlikleri fazla olan ülkeleri aleni bir
şekilde kıskanıyorlar ve onlara saçma sapan yaptırım
uyguluyorlar.
Tek
tipe indirgenmesi mümkün olmayan hallerde, daha az hakka sahip
olan, bunu yeterli görmeyerek fazla olanı –bir neden
olmaksızın-şiddetli bir şekilde eleştiriyor. Angarya ve benzeri
hizmet karşılığı iş yapanlar ise daha iyi durumlarda bulunanlara
bu duygularından ötürü alabildiğince içerlemekte ısrarcı.
Üstelik, hallerinden oldukça memnun görünüyorlar.
Evet,
özetle söylediğimiz şey şu: Kıskanç insanların ne kadar yetersiz
kaldığını, hayal kırıklıkları yaşadığını gördük. Netice olarak,
çok basit insani kurallar göze alınmadan bu duygular ön plâna
çıkıyor ve akabinde uygulanma yoluna gidiliyor.
Değerli dostlarım!
Mistisizm, kıskançlık konusundaki uyarıları epeyce
yoğunlaştırmıştır. Nitekim, Nisa suresinin 128. ayetinin
bir bölümünde “… beşerin nefsinde kıskançlık cibillidir
(kıskançlık hazırlanmıştır).” demektedir. Anlaşılan şu ki bu
duygu, insanın fıtratında var ve büyük ölçüde genetik.
Bizler, uygar toplumlar olarak yaşamak ya da mistik inançlarımız
doğrultusunda hayatımıza devam etmek istiyorsak, bu duygunun
üzerine gitmenin yollarını bulmalıyız.
Bu
konuda başarı şansını denemeye değer doğrusu.
İstanbul -
20.02.2006
afyuksel@hotmail.com
sufafy@hotmail.com
http://sufizmveinsan.com
|
