19 Şubat 2005 Cumartesi günü, hicri takvime göre Muharrem ayının 10’udur. “Aşûre günü” olarak tanınan bu günde insanlık tarihinde çok önemli sonuçları olmuş bazı olayların da vuku bulduğu tespit edilmiştir. Fâkih Ebulleys’e göre bu olaylar şunlardır :

1-Yerlerin ve göklerin yaratılması.
2-Hz. Âdem’in tevbe etmesi.
3-Hz. Mûsa’nın, Firavun’un şerrinden kurtulması ve Firavun’un helak olması.
4-Hz. İbrahim’in dünyaya gelmesi ve ateşten kurtulması.
5-Eyyup Aleyhisselam’ın şifa bulması.
6-Yunus Aleyhisselam’ın selamete çıkışı.
7-Süleyman Aleyhisselam’a saltanat verilmesi.
8-Nuh Aleyhisselam’ın gemisinin karaya oturması.
9-Hz.Hüseyin’in şehit edilmesi.
10-Kıyametin kopması da âşure günü olacaktır.

(Dua ve İbadetler – Fazilet Neşriyat)

Bunlar içerisinde siyasi sonuçları günümüze kadar uzanan bir hareketin başlangıç noktası olan, hicretin 1. yüzyılındaki olaylar demetinden bir bölümünü bilgilerinize sunmak istiyoruz:

Hz. Âli zamanında başlıca dört fırka vardı. Bunlar :
1-   Hz. Âli taraftarları,
2-   Muaviye taraftarları,
3-   Hâriciler,
4-   Selefiye grubu.

İslam dünyasında birçok ayrılığa, fitneye, savaşa ve günümüze kadar uzanan kutuplaşmalara sebep olan neticeler doğurması nedeniyle bu grupların oluşumuna zemin hazırlayan sebeplere kısaca değinmek gerekir.

Hz.Rasûlullâh’ın vefatından sonra Hz. Ebûbekir’in halife seçilmesindeki usul, kırgınlıklara sebep olmuş ise de, asıl Hz. Osman zamanında bir kısım yanlış uygulamalar bu oluşumların temelini atmıştır. Vali, kumandan gibi önemli görevlere çok titizlik gösterilmeden akraba olan bir kısım insanların atanmaları, bunların yönetimde yeterince başarılı olamamaları, üstüne üstlük bazılarının çıkarları doğrultusunda uygulama yapmaları, merkezi yönetime olan güven ve samimi inancı azaltmış, gruplaşmalar başlamıştır. Hz. Osman’ın şehadeti, bu duruma yanlış adreslerden suçlu ve sorumlu aranması, Hz. Âli’nin de halifeliğinin sorunlu başlamasına neden olmuştur. Daha sonra tatlıya bağlanarak sonuçları kısmen de olsa ortadan kalkacak olan Cemel Vak’ası (4.Aralık.656); Hz. Aişe ve yanındakiler ile Hz. Âli arasında bir savaş olarak tarihe geçmiştir.

Kureyş’in Emevi sülalesinden olan Şam valisi Muaviye, akrabası olduğu şehid Hz. Osman’ın katillerinin aranmasına yeteri kadar önem verilmediği gerekçesiyle Halifeye biat etmedi ve karşı çıktı; ordu topladı. Tarihe Sıffin Savaşı olarak geçen bu olayda  (Haziran 657); hakem oyunları ile Hz. Âli‘nin halifelikten çıkarıldığı ilan edildi. Şöyle ki: Savaş şiddetle sürüyor, iki taraftan da insanlar ölüyordu. Muaviye taraftarları her hileye baş vuruyor, hatta Kur’an sayfalarını yırtarak ucuna taktıkları okları fırlatıyorlar, Kur’an’a karşı gelmemek için, saf Müslümanlar buna karşı bir tedbir almıyor ve şehit oluyorlardı. Hz. Âli’nin bunun bir hile olduğunu anlatması dahi kalplerini tam mutmain etmiyordu. Nihayet, şöyle bir karara varıldı: İki taraf birer hakem tayin edecek, onlar aralarında olayı neticelendireceklerdi. Şu kararı aldılar: Hakemler hem Hz. Âli’yi hem Muaviye’yi  mevkilerinden alacaklar. Toplanacak bir kurul, yeni halifeyi seçecekti. Antlaşma yapıldı, mühürlendi. Sıra bunu tebliğe geldi. Muaviye’nin hakemi Amr İbn-ül As, tarihe kıvrak zekâsı ve hileciliği ile geçmişti. Yaşça kendisinden büyük olduğunu öne sürerek, gûya saygısındanmış gibi Hz. Âli’nin hakemi Ebû Musa El Eş’ari ‘yi öne sürdü. O da :
-Bu yüzüğü parmağımdan çıkardığım gibi Âli’yi halifelikten çıkarıyorum ... dedi. Diğerinin de aynı şeyleri söyleyeceği beklenirken o :
-Ben de bu yüzüğü parmağıma taktığım gibi Muaviye’yi halife ilan ediyorum, dedi.
İşte tarihteki kırılma noktalarından biri budur. Sonuçları yüz yıllar sürecek nifak ve husumetlere kapı açan, tabiri caiz ise köşe taşı sayılacak olay budur. Bu savaşta Hz.Âli’nin yanında savaşa katılan ve çoğunluğunu Iraklıların oluşturduğu bir grup : “Dini olaylarda hakem tayin edilmesi küfürdür...” savını ortaya koyarak Hz. Âli’den ayrıldılar. İşte bu grup “Hariciler” adını aldı. Hz. Âli ile birlikte olanlar: Ali taraftarları yahut “Şiî” ler, Muaviye’nin yanında olanlar da ; Muaviye taraftarları yahut “Emeviler” olarak anıldı.
Dördüncü grup ise: Gerek Hz. Osman, gerek Hz.Âli zamanında olan acı, üzücü ve bölücü olaylara karışmayan, yalnız seyirci durumunda ve bu olaylardan dolayı müteessir olan bir gurup idi ki, bunlar “Selefiyye” olarak  anılmıştır.

Sıffin Savaşı’ndan sonra İslâm dünyası iki siyasi cepheye ayrıldı.
Birincisi: Merkezi Şam olan Muaviye’nin reisliğinde Emeviler 
İkincisi: Hz. Âli’nin halife olduğu, merkezi Kûfe olan İslam devleti.
Bu arada boş durmayan hâriciler, durumun suçlusu olarak gördükleri Hz.Âli, Muaviye ve Amr İbn-ül As’ı öldürmeye karar verirler. Üç kişi üstlendi bu görevi. Aynı gün ve saatte üçü de öldürülecekti. Muaviye kendini koruyarak hafif sıyrıklarla atlattı bu suikastı. Amr İbn-ül As yerine gönderdiği şahıs öldürüldü, çünkü suikastçı Amr’ı tanımıyordu. Hz. Âli ;17. Ramazan 40 (Miladi: 21 Ocak 661)  tarihinde sabah namazını kılmak için yanında oğlu Hz. Hasan olduğu halde camiye giderken Abdurrahman İbni Mülcem tarafından yaralandı ve üç gün sonra vefat etti. Vefatında 63 yaşında idi. Beş yıl halifelik yaptı. Kûfe şehrinde Gavri adındaki kabristana defnedildi.

Hz.Âli’nin şahadetinden sonra Kûfe’liler Hz.Hasan’a biat ettiler. (661) Yaratılışı icabı sakin, halim selim bir zat olan Hz. Hasan, biat etmemiş olan ve yeni bir savaşın eşiğine gelinmesi nedeniyle, 26 Temmuz 661 tarihinde, altıncı ayında rızasıyla halifelikten çekildiğini bir hutbe ile Kûfe halkına bildirdi. Halifeliği Muaviye’ye bıraktı, Medine’ye döndü. Sekiz yıl kaldı burada. Mal mülk, saltanat ve daha üstün biri ile evlilik karşılığında kandırılan karısı tarafından zehirlenerek şehit edildi.

Nisan 680 tarihinde ölen Muaviye’nin yerine oğlu Yezid geçti.  Hz.Hüseyin ona biat etmedi. Bütün aile efradıyla birlikte gizlice ikamet etmekte olduğu Medine’den Mekke’ye gitti. Hz. Hüseyin’in Yezit’e biat etmediğini haber alan Kûfe’liler elçi göndererek kendi yanlarına gelmelerini, O’na biat edip halife olarak tanıyacaklarını bildirdiler. Amcasının oğlu Müslim bin Âkil’i durumu tetkik etmesi için gelen elçilerle Kûfe’ye gönderdi. Orada çok kişinin Hz. Hüseyin’e biat ettiği haberi ulaştı.  Abdullah bin Abbas’ın ; “Kûfe’liler güvenilmez insanlardır, babana ve kardeşine yaptıklarını unutma...”  gibi  uyarılarına rağmen hac menasikini tamamladıktan sonra  Kûfe’ye doğru yola koyuldu. Bu arada zoru gören Kûfeliler vaatlerinden dönmüşler, Yezit tarafına geçmişler,  Müslim bin Âkil ise şehit edilmişti. Kafilenin yürüyüşü Kerbela’ya kadar devam etti. Kerbela, Bağdat’ın 100 km kadar güney batısındadır. Nehir ile irtibatı kesilerek çok zor şartlarda, susuzluk içerisinde geçen günlerin sonunda meydana gelen savaşta başta Hz.Hüseyin olmak üzere 72 kişi şehit olarak Rahmet-i  Rahman’a kavuştu.

Tarihte çok derin izleri olan ve “Kerbela Vakası” olarak anılan bu olay 10 Ekim 680, hicri takvime göre de Muharrem ayının 10. günü meydana gelmiştir. Bu olaydan erkeklerden yalnızca Hz. Hüseyin’in oğlu Zeynel Âbidin (r.a) sağ olarak kurtulmuş, nesli pakînin bu kanadı bu zatı kiramdan zuhur etmiştir.

Hamdi Cenik
hamdicenik@hotmail.com
İstanbul - 18.02.2005
http://sufizmveinsan.com

KAYNAKLAR :
1-Tarih-i Taberi Tercemesi – Can Kitabevi
2-Ahmet Cevdet Paşa Tarihi – Doğan Güneş Yayınları
3-İslâm Tarihi: Hayati Ülkü –Çile Yayınları
4-Hz.Ali: Mustafa Necati Bursalı – Çile Yayınları
5-Dört Büyük Halife: Seyyid Eyyûb bin Sıddık – Bedir Yayınları