'Bir gökdelenin yüksekliğini
barometre ile nasıl bulursunuz?'
Soru, Kopenhag'daki bir üniversitede bir fizik öğrencisine
sorulmuş. Yanıt şöyle: "Barometrenin ucuna bir ip bağlarsınız,
sonra gökdelenin tepesinden aşağı sallarsınız. Barometre yere değdiğinde
ipin boyuyla barometrenin boyunun toplamı gökdelenin yüksekliğini
verir."
Bu yanıt, doğal
olarak soruyu soran fizik profesörünü çılgına çevirmiş. Yanıt
aslında doğru, ama yeterli bir fizik bilgisini göstermiyor. Üniversite
yönetimi, öğrenciyi bir kez daha sınamaya karar vermiş. Ve onu bu
kez sözlü sınavda, bir başka fizik profesörünün karşısına çıkarmış.
Soru, yine aynı soru. Öğrenci sessiz, sakin düşünüyor. Hocası,
zamanın tükendiğini söyleyince genç adamın yanıtı şöyle olmuş:
"Önce barometreyi gökdelenin tepesinden aşağıya bırakıp
yere inene kadar geçen süreyi ölçersiniz. Binanın yüksekliği
'H= 0.5xgxt kare' formülü uygulanarak hesaplanabilir. Ya da güneş
parlıyorsa, barometrenin yüksekliğini ölçersiniz. Sonra onu bir
yere dikip, gölge uzunluğunu ve sonra da gökdelenin gölge uzunluğunu
ölçebilirsiniz. Bundan sonrası basit bir orantıyı çözmeye kalır.
Bu konuda başka bir yanıt da var. Barometrenin ucuna bir sicim bağlayıp
onu bir sarkaç gibi sallandırabilirsiniz ve yüksekliği T= 2pi kare
kvk (I/g) formülündeki farktan yararlanarak bulabilirsiniz. Eğer
ille de sıkıcı ve Ortodoks olmak istiyorsanız, tabii ki barometre
ile gökdelenin tepesindeki ve yer seviyesindeki basıncı ölçer
milibar cinsinden çıkan farkı feet'e çevirebilir ve istediğiniz yüksekliği
bulursunuz."
Genç öğrenci bütün bu konuşmasından sonra bir an soluklanmış
ve gözlerini öğretmenin gözlerinin içine dikerek şöyle konuşmuş:
"Ancak bizleri daima zihnin bağımsızlığı adına bilimsel
metotlar kullanma konusunda teşvik ettiğiniz içindir ki, en kolay
yol, bütün bunlara karşı çıkıp, gökdelenin en alt katında
oturan kapıcının kapısını çalmak ve barometreyi ona hediye
edip, gökdelenin yüksekliğini ondan öğrenmektir."
Bu öğrencinin adı: Niels Bohr. Bugün, fizik dalında Nobel ödülünü
kazanan tek Danimarkalı fizik adamı. 'Adam olacak çocuk kakasından
belli olur' demişler ya.
Durum
aynen öyle.
http://afyuksel.com
07.03.2001
|