Söyle, samimi misin?
|
İhlas…
Kendi kendine sorar, kendini sorgular kişi bazen Kalbiyle bağını koparmadıysa, oto kontrolünü kaybetmediyse davranışlarını niyetlerine göre ayırt edebilir ve neyi rıza, neyi de rıza gibi görünse de nefsine ve nefsinin önemsediklerine adadığını bilir. Bu biliş,kalbine bir burukluk getirir eğer ihlasında gölgeler varsa, tahliyeye başlar malayanilikten kalbini ve amellerini.
Dini veya dünyevi her amelin iki yüzü vardır. Birisi, görünen
yüzü,nasıl ve ne şekilde yapıldığı, âdâbıdır, zahiri yüz de
denir buna.
Cüneydi Bağdadi ihlasi şöyle tarif eder: Birinci Derece: En ağır olanıdır. Riya ile yaptığı ibadette hiç sevap niyeti yoktur. İcabında insanların yanında abdestsiz bile namaz kıldığı halde, yalnız kaldığı zaman hiç kılmayan gibi. Bu namaz sırf insanlara gösteriş içindir, hiçbir hayrı yoktur. İkinci Derece: İbadeti gösteriş için yapar, fakat Allah’ın rızasını da niyet eder. Ancak bu niyet zayıftır, yalnızlıkta bu ibadeti yapmayacaktı. Sevaba niyet etmese de gösteriş için bunu yapacaktır. Üçüncü Derece: Gösteriş ve sevap tarafları müsavidir. Eğer riyanın yanında bir de sevap veya sevabın yanında bir de riya niyeti olmasa bu ameli yapmayacaktı. İkisinin müsavi olarak bulunmasıyla bu ameli yapmıştır. Bu amelinden zarar görmese de fayda da görmez. Dördüncü Derece: İbadetini, insanların duymuş olmasından dolayı daha da gayrete gelip takviye edip, artırmasıdır. Böyle birisi, kimse duymasa da ibadetini yapacaktır. Bu kimse sırf riya maksadıyla yapmadığı için ibadetinden fayda görebilir. İhlasa ehemmiyet veren İslam nazarında riya,bir nevi şirktir.Çünkü hayırlı ameller Allah için yapılacakken dünyevi bir menfaat için yapılınca, o menfaat Allah yerine konmuş olmaktadır. Rasulullah sallalahu aleyhi ve selem şirkin bu çeşidine gizli şirk manasında, şirk-i hafi demiştir. Bir hadisinde : “Riyanın en azı da şirktir’’ buyururken, "Ümmetimin şirke düşmesinden korkuyorum. Gerçi onlar, puta,güneşe, aya, taşa tapacak değiller.Ancak amellerinde riyakarlık yaparlar,Allah için işlemezler" sözünden de ibret almak gerekir. ‘’Kıyamet günü riyakar adama: ‘’Ey facir, ey gaddar, nefsine gadreden, ey gösterişçi mürai, amelin mahvoldu, mükafatın kayboldu. Amelini kime gösteriş için yaptınsa, git ondan mükafatını al! ‘’ denir.’’ Rasulullah sallalahu aleyhi ve selem bir hutbesinde ise şöyle buyuruyor: İbadetlerinizden ve tüm amellerinizden riyayı çıkarmadığınız sürece nefsinize itaat etmekten kurtulamazsınız.Nefse itaat etmeyi bırakın artık.Allah’a itaat ve kulluk etmeye uğraşın. Şüfeyyü'l-Esmai, Hz. Ebu Hüreyre'den naklediyor: "Rasulullah sallalahu aleyhi ve sellem buyurdular ki: "Kıyamet günü ilk çağrılacaklar, Kur'an-ı ezberleyen biri, Allah yolunda öldürülen biri ve bir de çok malı olan biridir. Allah Teala Hazretleri Kur'an okuyana: "Ben Rasulüme inzal buyurduğum şeyi sana öğretmedim mi?" diye soracak. Adam: "Evet ya Rabbi! diyecek. "Bildiklerinle ne amelde bulundun?" diye Rabb Teala tekrar soracak. Adam: "Ben onu gündüz ve gece boyunca okurdum" diyecek. Allahu Teala Hazretleri: "Yalan söylüyorsun! diyecek. Melekler de ona: "Yalan söylüyorsun!" diye çıkışacaklar, Allahu Teala Hazretleri ona: "Bilakis sen, "Falanca Kur'an okuyor" densin diye okudun ve bu da söylendi" der. Sonra, mal sahibi getirilir. Allah Teala Hazretleri: "Ben sana bolca mal vermedim mi? Hatta o kadar bol verdim ki, kimseye muhtaç olmadın?" der. Zengin adam, "Evet ya Rabbi" der. "Sana verdiğimle ne amelde bulundun?" diye Rabb Teala sorar. Adam: "Sıla-i rahimde bulunur ve tasadduk ederdim" der. Allahu Teala Hazretleri: "Bilakis sen: "Falanca cömerttir" desinler diye bunu yaptın ve bu da denildi" der. Sonra Allah yolunda öldürülen getirilir. Allah Teala Hazretleri: "Niçin öldürüldün?" diye sorar. Adam: "Senin yolunda cihadla emrolundum. Ben de öldürülünceye kadar savaştım" der. Hakk Teala ona: "Yalan söylüyorsun!" der. Ona melekler de: "Yalan söylüyorsun!" diye çıkışırlar. Allah Teala Hazretleri ona tekrar: "Bilakis sen: "Falanca cesurdur" desinler diye düşündün ve bu da söylendi" buyurur. Sonra (Resulullah (sav) Ebu Hüreyre'nin dizine vurup): "Ey Ebu Hüreyre! Bu üç kimse. Kıyamet günü, cehennemin, aleyhlerinde kabaracağı Allah'ın ilk üç mahlukudur!" dedi." Şüfey der ki: "Ben Ebu Hüreyre'den aldığım bu hadisi, Hz. Muaviye'ye haber verdim. Bunun üzerine: "Böylelerine bu muamele yapılırsa, insanların geri kalanlarına neler yapılır?" dedi ve Hz. Muaviye şiddetli bir ağlayışla ağlamaya başladı, öyle ki helak olacağını zannettim. Derken bir müddet sonra kendine geldi, yüzündeki (gözyaşlarını) sildi. Ve şunları söyledi: "Allah ve Onun Resulü doğru söylediler: "Dünya hayatını ve onun zinetini isteyenlere, orada işlediklerinin karşılığını tastamam veririz. Onlar orada bir eksikliğe de uğratılmazlar. İşte ahirette onlara ateşten başka bir şey yoktur. İşledikleri şeyler orada boşa gitmiştir. Zaten yapmakta oldukları da batıldır" (Hud 15-16).
Ka'b İbnu Malik (ra) anlatıyor:
Her yerde ihlas! ‘’Yaradan Rabbinin adıyla oku! ‘’ şeklinde gelmesi, okumanın, ilmin Allah’ın ismiyle, yani O’nun rızası için yapılması gereğine işarettir. Alim geçinmek; Kendini göstermek ve dinletmek,böylece dikkatleri üzerine çekmek, kendisine alim dedirtmek için alimlerle münazara, münakaşa yapmak, onların ilmi faaliyetlerine katılmak, bu maksadla ilim talep etmektir. Sefihlerle münazara; Gurur, böbürlenme gibi nefsine yönelik gayelerle -sefih kelimesiyle ifade edilen imanı zayıf, ameli az, dinde lâübali,aklen nâkıs- sefih kimselerle münakaşa, mücadele yapmak için ilim talep etmektir. Halkın dikkatini kendine çekmek; Mevki, makam, para gibi her çeşit dünyalığı elde etmek yada insanları kendine yöneltmek için ilim talebidir. İşte bu hadisiyle Rasulullah, bu niyetlerden biriyle ilim talep etmenin kişiyi ateşe götüreceğini belirtmiştir. Sühreverdi, el Avarif’te der ki: ‘’Münakaşa ve onunla birlikte bulunan diğer vasıflar ateşe girmeye sebeptir, zira nefsleri o esnada kahır ve galabe için ortaya çıkmıştır. Bu iki sıfat ise, şeytanlığa hastır. Gerçekten de münakaşa esnasında ihlas ile nefsin galabe çalma arzusu çarpışmaya başlar.
Bir başka hadis-i şerifde de: Ebu Hüreyre (ra) anlatıyor: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem bir gün: "Hüzün kuyusundan Allah'a sığının!" buyurdular. Oradakiler: "Ey Allah'ın Resulü! Hüzün kuyusu da nedir?" diye sordular. "0," dedi, "cehennemde bir vadidir; cehennem, o vadiden her gün yüz kere Allah (cc)'a sığınma taleb eder." "Ey Allah'ın Resulü!" denildi, "oraya kimler girecek?" "Oraya" dedi, "amellerinde riya yapan kurralar girecektir!" Ebu Hüreyre ve İbnu Ömer(ra) anlatıyor: Rasulullah sallalahu aleyhi ve sellem buyurdular ki: "Ahir zamanda, dinle dünyayı taleb eden insanlar zuhur edecek. Bunlar, insanlar(a iyi görünüp, onları aldatmak) için öyle bir yumuşaklığa bürünürler ki koyun postu yanlarında kaba kalır. Dilleri de baldan daha tatlıdır. Ancak kalbleri kurtlarınkinden vahşidir. Cenab-ı Hakk (bunlar için) şöyle diyecektir: "Beni aldatmaya mı çalışıyorsunuz, yoksa bana karşı cürete mi yelteniyorsunuz? Zat-ı Akdesime yemin olsun, bunlar üzerine, kendilerinden çıkacak öyle bir fitne göndereceğim ki, içlerinde halim olanlar bile şaşkına dönecekler." Burada bahsedilen kişiler,dindarlık kisvesi altına girerek, dini tahrib eden kişilerdir. Bunlar, halka güven vermek ve böylelikle ortaya attıkları yıkıcı fikir ve faaliyetleri esnasında ortaya çıkabilecek şüpheyi ortadan kaldırmak için Kur’anı ezberlerler,bu yolla Kur’an’a zarar vereceklerine inanırlar. Başka bir hadis de: Ebu Hüreyre (ra) anlatıyor: Rasulullah sallalahu aleyhi ve selem buyurdular ki: "Allahu Teala Hazretleri diyor ki: "Ben ortakların şirkten en müstağni olanıyım. Kim bir amel yapar, buna benden başkasını da ortak kılarsa, onu ortağıyla başbaşa bırakırım." Hadis-i Kudsi’de Cenab-ı Hakk şunu söylüyor: ‘’Benim hiçbir ortağa ihtiyacım yok. Kim amelini sadece benim için yaparsa, o amel nazarımda makbuldür. Kim de ameline bir başka ortak koşarsa, yani bir başka mülahazayı da ameline dahil ederse o ameli kabul etmem.’’ Burada kastedilen ‘’bir başka ortak’’ riyadır. Yaptığı işte insanları memnun etme düşüncesi, dünyevi bir menfaat elde etme duygusudur. Namazı, sırf Allah’ın emrini yerine getirerek rızasını kazanmak için kılmak varken, bir de spor yapmış olmayı veya çevresine güven telkin etmeyi düşünerek kılmak gibi. Bu ikinci düşünce, hadiste ‘’şirk koşmak’’ veya ‘’ortak’’ olarak ifade edilmiştir. Büyüklerden namazda ihlası korumaya yönelik bir tavsiye de: İhlaslı bir insanın camide kıldığı namaz ile evde kıldığı namaz aynı olmalıdır. İki mekan arasındaki namaz kılma hızında, süresinde... bir farklılık varsa, iki mekanda da aynı şekilde (her ikisinde de yavaş ve ihlaslı olarak) kılmaya özen göstermelidir. Ebu Hüreyre(ra) anlatıyor: Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: "Kıyamet gününde, Allah nazarında en kötü olanlardan bir kısmını da iki yüzlülerin teşkil ettiğini göreceksiniz. Bunlar bazılarına bir yüzle, diğer bazılarına da başka bir yüzle giden insanlardır." Ammar İbnu Yasir (ra) anlatıyor: Rasulullah sallalahu aleyhi ve sellem buyurdular ki: "Kimin dünyada iki yüzü varsa kıyamet günü, ateşten iki dili olacaktır." Riya iki şekilde gözükür,biri başkalarına karşı takınılan sahte tavırlar, diğeri ise kendini aldatmaya yönelik olanlardır.İkincisi gizli olduğundandır ki,kişinin kendini murakabe etmesi ve arınması en çok lazım gelen hallerdendir. Kalbini kontrol ederek ve gerçekten rıza için yapıp yapmadığını sorgulayarak, bu halleri aşar kişi ve niyetini halis kılar. Başkalarına gösterme çabasında olan kişilerin ise daha terbiyeye ihtiyaçları vardır, şuur eksikliğini gidermesi, bir ameli Allah’a has kılmadıkça zerre fayda elde edemeyeceğinin idrakine ermesi gerekir, dahası imanını dahi kontrol etmeli ve pekiştirmelidir. İnsanlara şan ve şeref arzusu ile teveccüh etmenin, kısa bir hazzı uzun bir elem dönemine tercih etmek olacağını, ihlas bahsinde Bediüzzaman Hazretleri bakın nasıl açıklıyor: Teveccüh-ü nâs istenilmez, belki verilir. Verilse de onunla hoşlanılmaz. Hoşlansa ihlası kaybeder, riyaya girer. Şan ve şeref arzusuyla teveccüh-ü nâs ise, ücret ve mükâfat değil, belki ihlassızlık yüzünden gelen bir itab ve bir mücazattır. Evet, amel-i salihin hayatı olan ihlasın zararına teveccüh-ü nâs ve şan ve şeref, kabir kapısına kadar muvakkat olan bir lezzet-i cüz’iyeye mukabil, kabrin öbür tarafında azâb-ı kabir gibi nahoş bir şekil aldığından, teveccüh-ü nâsı arzu etmek değil, belki ondan ürkmek ve kaçmak lazımdır. Şöhretperestlerin ve şan ve şeref peşinde koşanların kulakları çınlasın! İbadetlerde ihlasın ve bilincin önemini Kur’an da apaçık vurgular: "Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki onlar namazlarından gafildirler (bilinçsizce namaz kılarlar... Maun: 4-5) " Unutmayalım ki kıldığımız namaz bizi Allah'a yaklaştırmıyor, kötülüklerden uzaklaştırmıyorsa o namazımızda bir eksiklik var demektir. " Muhakkak ki namaz aşırı davranışlardan ve kötülüklerden insanı men eder uzaklaştırır." Nice oruç tutanlar vardır ki, orucundan kendisine aç ve susuz kalmaktan başka bir şey yoktur. (Buhari-Müslim)" " Onların ne etleri nede kanları Allah'a ulaşır. Fakat Allah'a sadece sizin takvanız ulaşır. (Hac : 37)" " Nice Kur'an okuyucuları vardır ki Kur'an onlara lanet eder " ‘’Arabiler ‘’İnandık’’(Amenna) dediler.De ki:’’Siz inanmadınız,’Eslemla’(İslam olduk) deyin!Çünkü henüz kalplerinize iman girmedi;eğer ALLAH’a ve Elçisine itaat ederseniz amellerinizden hiç bir şey eksiltmez.ALLAH çok bağışlayıcıdır,çok esirgeyicidir.’’(Hucurat suresi,14) Ebu Derda (R.A) da : İmanının selbinden korkmayanların imanı selp olur der. Yani amellerimizden şüphe etmeliyiz ama bu şüphe amelin kendisinden değil ( bu vesvesedir), amelin kabul olup olmayacağı konusunda olmalıdır. Bu ise kişinin ameline güvenmemesini, her zaman Allahın rahmetine sığınmasını sağlar. Devamlı havf ve reca, korku ve ümit arasında bulunur. Bu bir otokontroldür. Kişi ne kendinden emin olur, bunun sonucu kendini salıverir, ne de rahmetten ümidini keser, Allah’ın merhametinden yüz çevirir. Çok harikulade bir durumdur ki, iki zıt aynı anda aynı yerde bulunmazken, kalpte havf ve recanın,korku ve ümidin aynı anda mevcut olması ve bu iki duygu kalpte olunca ancak imanın sahih olması. Bu duyguya güzel bir örnek de şu hadisedir, Hz. Ömer(R.A) bile, kendisinde münafıkların listesinin bulunduğu tek sahabi olan Ebu Huzeyfe'ye, korka korka listede bulunup bulunmadığını sormuştur. Hz. Huzeyfe (R.A) :"Eğer münafık olsaydın, nifaktan korkmazdın. Çünkü münafık nifaktan emindir" der. Emin olmak şeytandandır ve küfürdür. Hz. Ebu Bekir (R.A)'ın buyurduğu gibi " Bir kişi cennete girecek dense o kişinin ben olduğumu umarım. Bir kişi cehenneme girecek dense, o kişinin yine ben olacağından korkarım." Bunun yanında bazen aşırı tevazuyla da, kalpte o duygu olmadığı halde, riya yapılmaktadır. Bunları iyi ayırt etmek gerekir. Sonuç itibariyle amellerimizin çokluğu bir anlam ifade etmez, eğer ihlasla yapmamış isek, hepsi özü olmayan kofdan ibaret kalır.. Az fakat ihlasla, şevkle yapılan,ve yapılmaya devam edilen bir amel, çok fakat riya karışmış, ulfete boyun eğmiş amelden daha hayırlı olsa gerektir. Niyetlerimizi amele dönüştürmeden,ilk kalbe doğuş safhasında kontrol etmeyi öğrenmemiz ve kendimize ‘Söyle, samimi misin? ’ sorusunu sormamız gerekir. Bu soruş,o amelin dünya ve ukba sıhhati için, bu riyazatı kazanmamız ise bizim kalbimizi korumamız için elzemdir. İhlasın en tatlı meyvası ise ihsandır, sanki Allah’ı görürcesine ibadet etme. Kişiyi ulvileştiren, Rabbi katında değerli kılan bir kalbi histir ihlas.. Ya Rabbi! Bizleri muhlisinlerle bir kıl… AMİN… *Hadisler, Kutub-i Sitte’den nakledilmiştir.. Ö.Zeyneb EKİNCİ
|
