2. bölüm

rimer duyusal alanların sınırlarının çevresinde duyusal asosyasyon alanları,yada “sekonder duyu alanları”  adı verilen alanlar bulunmaktadır.Genellikle bu alanlar primer duyu alanlarının etrafında bir yada birkaç yönde 1-5 cm kadar uzanırlar.Primer alanın duyusal bir sinyal aldığı her seferinde,çevreye sekonder sinyaller yayılır.birkaç milisaniyelik bir gecikmeden sonra bu sinyaller asosyasyon alanına da ulaşırlar.Bu yayılmanın bir bölümü  subkortikal(Korteks altında yer alan) sinir yolları ile olur.Fakat iletimin büyük bir bölümü talamus yoluyladır.talamustaki duyusal çekirdeklerden başlar,kendilerine uyan “talamik asosyasyon alanları”na geçer ve oradan da asosyasyon korteksine ulaşır.

Duyusal asosyasyon alanlarının  genel fonksiyonu,duyusal algının daha üst düzeyde yorumunu sağlamaktır.Bu bölümlerdeki hasarlar duyduklarını anlamama-gördüğü  kelimeyi  yorumlayamama  (kelime körlüğü-aleksi)-vücut parçalarının yerlerini anlayamama gibi bulgular verir.

GENEL YORUM ALANLARI VE YORUM FONKSİYONLARI

“Yorum Alanları”   diyebileceğimiz somatik duyu,görme,işitme  ile ilgili asosyasyon alanları şakak-yan ve arka lobların   birbirine kavuştukları lokalizasyondadır.

Çeşitli duyusal yorum alanlarının toplandıkları bu alan “serebrasyon” dediğimiz  “yüksek düzeydeki beyin fonksiyonunda” beyin kabuğunun başka bölümlerine kıyasla tekve en büyük rolü oynar.Bu bölge çok geniş kapsamlı önemine işaret eden değişik adlarla anılmaktadır.(General interpretative area,gnostik alan, tersiyer asosyasyon alanı...v.s..)

Genel yorum alanının ağır hasarından sonra kişi kusursuz şekilde işitebilir ve hatta kelimeleri tanıyabilir,fakat bu kelimeleri  tutarlı bir düşünce halinde düzenleyemez.Bir kitabı okuyabilir fakat okuduğu şeyin iletmek istediği düşünceyi anlayamaz.

Bu bölgenin elektrik ile uyarılması çok kompleks düşünceler doğurur.Çocukluk çağından hatırlanan komplike vizüel sahneler ,özel bir müzik parçası gibi işitme halüsinasyonları hatta belirli bir kişinin konuşması şeklinde olabilir.

Bu bölgenin yetişkin bir kişide yitirilmesi bundan sonra  ömür boyu süren yıkılmış mental bir hayatla sonlanır.

DOMİNANT HEMİSFER(BASKIN   BEYİN YARIM KÜRESİ)

Yorumla ilgili tanımlanan alan sadece bir yarım kürede iyice gelişmektedir.Doğuşta bu bölgeler her iki hemisferde de aynı gelişme yeteneğine sahiptir. Yüzde doksandan fazla oranda sol lob egemendir.Populasyonun kalan kısmında ya iki taraf birden gelişir yada daha seyrek olarak sağ lob gelişir.Duyusal bilgiler her iki lobdan birden gelmektedir.ve iki yarıküre arasında iletişimi sağlayan özel bir alanla olmaktadır.(Corpus callosum)

Yetişkinlerde bu alanın hasarı   duyusal algıların anlamını yorumlama yeteneğinin yok olmasıdır. Bu nedenle bu bölgeye cerrahi müdaheleden kaçınılır.Yetişkin bir insanın baskın olmayan kısımda yorumlayıcı fonksiyonları geliştirmesi çok yavaş ve sınırlıdır.

( Devam edecek... )

İstanbul - 30.11.2000
http://afyuksel.com