|
İstanbul
Tabip Odasının ilk başkanıdır. Asıl ismi Ali Tevfik Salim'dir.
1882 istanbul doğumlu. Dedesi Ömer Cemal Efendi; Adliye Nazırlığı'na
kadar yükselmiş bir mülkiye memuru idi. Babası Osman Efendi ise
din görevlisidir, ilköğrenimini Sultanahmet'teki Nakilbent
Okulu'nda tamamlayan Tevfik Sağlam; 1891 yılında Soğukcesme Askeri
Rüştiyesi'ne girmiştir. 1895'de
Kuleli Askeri Tıp Okulu'na, ardından 1898'de Demirkapı'daki
Mekteb-i Tıbbiye-i Sahane'ye kaydolan Tevfik Sağlam; 1903 yılında
Tabip Yüzbaşı rütbesiyle mezun olmuştur. Bir
yıl kadar Gülhane'de iç Hastalıkları Kliniği'nde çalışan Dr.
Sağlam; 1906'da da Mekteb-i Tıbbiyei şahane iç Hastalıkları öğretmen
yardımcılığı sınavını kazanmıştır. II. Abdulhamit zamanında
Haydarpaşa'deki bina tamamlanınca; Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve Mülki
Tıbbiye birleştirilerek Haydarpaşa Tıp Fakültesi oluşturulmuş
ve Dr. Tevfik Sağlam da burada II. iç Hastalıkları Kliniği
Laboratuvar Şefliği'ne getirilmiştir. 1912 yılında başlayan
Balkan Savaşı'nda Selanik'de Sıhhiye Bölüğü, Hadımköy Sıhhiye
Bölüğü ve Yassıviran Bölge Hastanesi'nde çalışmıştır.
Askerler arasında başlayan tifüs ve kolera salgını ile mücadele
ederken tifüs hastalığına yakalanan Dr. Tevfik Sağlam; istanbul'a
gönderilmiş ve sonrasında istanbul Tıp Fakültesi'ndeki görevine
dönmüştür. 1914-'de başlayan l. Dünya Savaşı'nda Tıp Fakültesi'ndeki
görevinden istifa ederek Askeri Tıp Okulu'na geçmiş ve 1915'de 2.
Ordu Başhekimliği'ne atanmıştır. Aynı yıl Erzurum'daki 3.
Ordu'nun emrine verilen Dr. Tevfik Sağlam; burada Sıhhiye Başkanı
olmuş, 1917'de ise Albay rütbesine yükselmiştir. Dr. Tevfik Sağlam'ın
askeri hekimlik ve idarecilik özellikleri örnek bir Sıhhiye Başkanı
olmasını sağlamıştır. Halk
ve askerler l. Dünya Savası yıllarında tifüs ve kolera hastalıklarından
kırılıyordu. Tedavi ile uğrasan hekimler arasında da yaygın olan
tifüs hastalığına karşı ilkel koşullarda Dr. Tevfik ismail Gökçe
ve arkadaşlarıyla aşı hazırlama girişimleri; dünya tıp literatürüne
geçmiş bir başarı olarak anılmaktadır. Dr. Tevfik Sağlam; bu çabalan
ile tifüs salgınının ve ölümlerin yavaşlamasını sağlamıştır.
Bu girişimleri nedeniyle yakın bir arkadaşının "aşının
insanlara zarar verdiği" suçlamasıyla karşılaşarak Nemrut
Mustafa Paşa Divan-ı Harbi'ne ihbar edilmiş ve yargılanarak beraat
etmiştir. III. Ordu'da çalışırken hekimlere yönelik kurslar,
konferanslar düzenleyen Dr. Sağlam; bu yıllara ait anılarını da
"3. Ordu'da Sıhhi Hizmet" başlıklı kitabında 1959 yılında
yayınladı. 1918 yılında yenilgiden sonra cepheden dönerek tekrar
Tıp Fakültesi'nde çalışmaya başlayan Dr. Sağlam'ın buradaki görevi
pek uzun sürmemiştir. 1919'da
Samsun'a çıkarak bağımsızlık bayrağını açan Mustafa Kemal
Atatürk'ün memleket çocuklarını kendi safında göreve çağırma
davetine katılan Dr. Tevfik Sağlam; 3 Ocak 1921'de inebolu yoluyla
Ankara'ya ulaşmıştır. Önce Milli Savunma Bakanlığı Ordular Sıhhiye
Dairesi Başkanlığı'nda, ardından da Ankara Tıp Fakültesi'nin çekirdeği
olan Cebeci Hastanesi'nde çalışan Dr. Sağlam; 1923 yılında da
izmir Hastanesi iç Hastalıkları Kliniği Şefliği'ne atanmıştır.
Aynı yıl Gülhane Hastanesi Dahiliye Kliniği Profesörlüğü'ne ve
aynı hastanenin Başhekimliği'ne atanan Dr. Tevfik Sağlam; 1925 yılında
I.’inci Milli Türk Tıp Kongresi Düzenleme Kurulunda Kongre
Sekreteri olarak görev yapmıştır.
1927 yılımda ikinci kez Milli Savunma Bakanlığı Ordular Sıhhıye
Daire Başkanlığı görevine atanarak bu
görevde General rütbesine yükselmiştir. Dr. Tevfik Sağlam;
1929 yılında yeni kurutan İstanbul Tabip Odası'na Yönetim Kurulu
Başkanı olarak seçilerek Oda'nın ilk Başkanı olmuştur. 1933
yılına kadar da istanbul il Genel Meclisi üyeliğini yürütmüştür.
1931 yılında Gureba Hastanesi'ne geçen Dr. Tevfik Sağlam; 1933 Üniversite
Reformu'nun ardından da i.Ü. Tıp Fakültesi III. Dahiliye Kliniği'nde
öğretim
üyesi ve Fakülte Dekanı olarak görev yapmıştır.
1934 yılında Milli Eğitim Bakanlığı ile ters düşerek bu
görevlerinden ayrılan Dr. Tevfik Sağlam; 1936 yılında bu kez
Haydarpaşa Numune Hastanesi Dahiliye Kliniği'ne geçerek meslek
hayatını burada sürdürmüştür. Dr.
Tevfik Sağlam; Kızılay Hastabakıcı Hemşireler Yurdu Yönetim
Kurulu Başkanlığı ve Sağlık Bakanlığı Yüksek Sağlık Şurası
üyelikleri görevlerini de yürütmüştür. 1939
yılında Tıp Fakültesi Profesörler Kurulu'nun daveti ile üniversiteye
tekrar dönerek III. Dahiliye Kliniği Başkanlığı'na atanan Prof.
Dr. Tevfik Sağlam; emeklilik tarihi olan 27 Mayıs 1952 tarihine
kadar üniversitede çalışmıştır. Türkiye'de ilk kalp
kateterizasyonu Dr. Tevfik Sağlam'ın başında olduğu III. Dahiliye
Kliniği'nde yapılmıştır. Karaciğer biyopsisi ve karaciğer
dokusundan enzim çalışmaları dünya tıp literatüründe yerini
almıştır. 1943 - 1946 yılları arasında istanbul Üniversitesi
Rektörlüğü görevini sürdüren Dr. Tevfik Sağlam; bu dönemde çıkarılan
ilk üniversite özerkliği ile ilgili yasanın da mimarlarından sayılmaktadır.
Rektörlük görevinden sonra mesleki yaşamını fakültede sürdüren
Dr. Sağlam; Türkiye'de ilk kez bir Ftizyoloji Kürsüsünün (Akciğer
Hastalıkları) açılmasına öncülük etmiştir. Bu klinik sonradan
Cerrahpaşa'ya taşınmış ve oldukça genişlemiştir. Dr.Sağlam;
Çapa'daki kliniğinin üstüne esi Naile Sağlam'ın parasal desteği
ile "Naile SağlamTüberküloz Enstitüsü"nü kurmuştur.
1952 yılında emekli olduktan sonra da kendini toplumun
hizmetine adayan Dr. Tevfik Sağlam; verem savaşı, halkın sağlık
eğitimi, hemşirelik mesleğinin sorunları gibi alanlarda uğraş
verdi. 81 yıllık hayatına istanbul Tabip Odası Başkanlığı, Hekimler Dostluk ve Yardımlaşma Cemiyeti'nin kuruculuğu, istanbul Verem Savaş Derneği kuruculuğu, istanbul Üniversitesi Rektörlüğü, Tıp Fakültesi Dekanlığı, Yüksek Sağlık Şurası Üyeliği, Milli Savunma Bakanlığı Ordular Sıhhiye Dairesi Başkanlığı, Gülhane Hastanesi Başhekimliği, Haydarpaşa Numune Hastanesi - Cebeci Hastanesi ve izmir Hastanesi hekimlikleri görevlerini sürüdüren Dr. Tevfik Sağlam; kendini toplumun sağlık sorunlarının çözümüne adayan bir öncü tıbbiyeli. http://sufizmveinsan.com (*) Kaynak: Dr. Saim Polat Bengiserp, Yeni Tıp Tarihi Araştırma/arı Dergisi, Sayı: l, Sayfa: 251, İstanbul -1995
|
